Hayat…
Sezgicilik Nedir
Aöf Sosyoloji Dersleri – Aöf Felsefe Konu Anlatımı – Pozivitizm Nedir – Analitik Felsefe – Çözümleyici Felsefe – Felsefe Soru ve Cevaplar
S-1 Sezgicilik nedir? Bu akımın kurucusu ev önemli temsilcisi kimdir hakkında bilgi veriniz. Pozivitizm (olguculu) nedir? Analitik Felsefe (çözümleyici felsefe) nedir?
C-1 Sezgicilik: Doğru bilginin kaynağının sezgi olduğunu savunan anlayışa entuisyonizm denir. Bu akıma göre bilme konusunda sezgi akıldan daha üstündür. Sezgiyle varlığı içten içe duyup kavrayarak apaçık bir şekilde anlarız. Bu akımın kurucusu ve önemli temsilcisi Henğri Bergson ’dur.
Hengri Berkson;
– 1982’de Nobel Ödülünü almıştır. Paris’ de öğrenimini tamamlamış,orijinal felsefesini kurmuştur.
– Sezgicilik yada Bergsonculuk denilen felsefe, temelde bir değişim felsefesidir.
– Değişim, sadece bilinçli varlık olan insan için değil, bütün gerçeklik içindir.
– Varlığın kendisini oluşturan süredir.
Pozivitizm (olguculuk)
Bu akımdan ilk söz eden kişi Saint Simon olmakla birlikte, akımı sistemli bir felsefe dalı haline getiren Aguste Comte’dur. Doğru bilgi olguların bilgisidir. Görüşünü savunan akıma pozivitizm denir. Doğru bilgi nasıl sorusunu sorarak yani deney ve gözlem yaparak ulaşabiliriz. Olgu; Deney ve gözleme tabii tutulabilen yada ölçülebilen olay ve varlıklara olgu denir.
Analitik Felsefe – Çözümleyici Felsefe
Mantıkçı emprizm yada yeni pozivitizm olarak ta anılır. Temsilcileri arasıdan Ludwiğ Wittgenstein, Morite Schlich, Hans vardır.
Bu felsefe temelde dil çözümlemelerine dayanır. Bu akıma göre felsefenin görevi; bilimlerin dili çözümlemek kavram yapısına kurmak ve yöntemlerini mantıksal bir temele oturtmaktadır. Bu akımın gerçekleştirildiği dil çözümlenmeden sayesinde mantık bilimine ………….. dil adı verilir.
S-2 Pragmatizm (Faydacılık) nedir? Fenomoloji (Görüngü Bilim) hakkında bilgi veriniz.
C-2 Pragmatizm (Faydacılık) ; Doğru bilginin ölçütünün fayda olduğunu savunan akıma pragmatizm denir. Pragma; iş,eylem yada davranış anlamlarına gelir. Bu akımın temsilcileri arasında Peirce, William James ve John Dewey
Bu akım doğruya yaşamın çeşitliliği içinde aradığı ve her felsefe fayda ölçüsünde yaklaştığı için plüralist(çokçu) bir akımdır.
Fenomoloji (Görüngü Bilim); Bu akımın kurucusu Edmund Husserl en önemli temsilcisi ise Max Schelerdir. Bu akıma göre asıl varlıklar fenomenler değil özlerdir. Doğru bilgide fenomenlerin değil özlerin bilgisidir.Bu akıma göre doğru bilgi olan özün bilgisine ancak iki aşamalı bir teknikle ulaşılabilir. Bunlar paranteze alam ve özü algılama aşamalarıdır.
Paranteze alma; bu aşamada söz konusu varlığa ait olarak o güne kadar edindiğimiz bütün bilgileri ve öz yargılarımızı o varlıktan ayırırız. Yani varlığı bütün niteliklerinden soyutlarız.
Özü algılama ; Birinci aşamadan sonra varlıktan geriye tek bir şey kalmıştır. Oda özdür. Öz artık kendini bilimden saklayacak durumda değildir. Yani öz artık bilim tarafından açıkça kavranır.
S-3 Bilim Felsefesi nedir? Bilimin felsefenin konusu oluşu hakkında bilgi veriniz. Bilime farklı yaklaşımlar nelerdir?
C-3 Bilim Felsefesi ; Bilimin konusunu, ulaştığı sonuçları ve yöntemlerine ele alıp sorgulayan felsefe alanına bilim felsefesi denir.
Bilimsel felsefe ; Bilimdeki hızlı ve başarılı ilerleyişten esinlenerek, bilimsel düşünüş modellerinin felsefeye uygulanmasına denir.
Bilimin Felsefenin Konusu Oluşu; Newton fiziğinde ortaya çıkan bazı hatalar ve geçersizlikler insanların bilime duydukları güven ve saygıyı azalttı. İşte bu durum bilimin yeniden düzenlenip sorgulanması ihtiyacını ortaya çıkardı. İşte bilimde felsefenin konusu haline bu ihtiyaçtan dolayı gelmiştir.
Bilime Farklı Yaklaşımlar Şunlardır; * Ürün olarak bilim * Etkinlik olarak bilim
Ürün Olarak Bilim
• Bu yaklaşıma göre bilim; Bilim adamlarının bilimsel bilgi diye ürettikleri ürünlerin toplamından ibarettir.
• Bu yaklaşıma göre bilim; Tamamen rasyonel bir etkinliktir. Yani bilim adamı duygu ve düşüncelerini yaptığı işe asla yansıtmamalıdır.
• Bu yaklaşıma göre bilim; Basitten mükemmele doğru düz bir çizgi üzerinden ilerler.
• Bu yaklaşıma göre bilim; Yuvarlandıkça büyüyen bir kar topuna yada hazine sandığına benzer.
• Bu yaklaşımın temsilcileri; H. Reichenbach, R. Karnap ve CG Hempel yer alır.
Etkinlik Olarak Bilim
• Bu yaklaşıma göre bilim; bilim adamları bir topluluğun bir etkinliğidir.
• Bu yaklaşıma göre bilim; her bilim adamı bir toplum içinde yaşar. Aynı zamanda içinde yaşadığı çağın ve toplumun kültürel ve çağdaş değerlerinden etkilenir.
• Bu yaklaşıma göre bilim, bir paradigmadan diğerine değişerek ilerler.
• Paradigma; Belli bir dönem içinde geçerli olan doğayı ve toplumu algılayış tarzına paradigma denir.
• Bu anlayışın temsilcileri arasında Thomas Kuhn ve Stephen Toulmin yer alır.
S-4 Bilime Klasik görüş açısından Bakış nasıldır? Bilimi niteleyen özellikler nelerdir? Bilimsel yöntemin özellikleri hakkında bilgi veriniz.
C-4 Bilime Klasik görüş açısından Bakış;
a. Klasik görüş açısından bilim;
• Bilimin konusu nesnel gerçekliktir. (Realite) Amacı ise bu realiteyi anlaşmak ve açıklamaktır.
• Bilim tamamen rasyonel (akılcı) bir etkinliktir.
• Her bilimin amacı ve yöntemi farklıdır Ancak bütün bilimler eninde sonunda tek bir bilime indirgenecektir.
• Bilim sürekli gelişen bir hazine sandığı gibidir. Yanlışlar sürekli ayıklandığı için bu hazine sandığının değeri sürekli artar.
• Bilimlerin bugün için çözemedikleri bazı sorular olabilir. Fakat er yada geç bilim bütün soruları çözecektir.
b. Bilimi niteleyen özellikler;
* Bilim olgusaldır. * Bilim mantıksaldır. * Bilim genelleyicidir. * Bilim objektiftir. *Bilim eleştiricidir.
Bilimsel yöntemin özellikleri;
Yöntem; amaca ulaşmak için izlenen yola yöntem denir. Bilimsel yöntemin aşamaları aşağıdaki gibidir.
Olgu —- gözlem—- varsayım — deney — teori—yasa
Tasvir Aşaması Açıklama aşaması
Tasvir Aşaması; Bu aşamada incelenecek konu belirlenir, sınırlandırılır ve benzerinde barındırılır. Daha sonra gözlem yapılarak konuyla ilgili bilgi toplanır. Bu bilgilerden yararlanılarak varsayımlar kurulur daha sonra bu varsayımların doğru olup olmadığını anlamak için dengeler yapılır.
Açıklama Aşaması; Bir olayın nedeni ortaya koymaktadır. Bu aşamada varsayımla deneylere kesinleşir ve teori adını alırlar. Teorilerin matematiksel bağıntıya dönüştürülmüş haline ise yasa denir.
– Bilimsel Açıklama; Öndeyinin özellikleri bilimsel açıklama olayı nedenini; öndeyi ise olayın nasıl gerçekleşeceğini ifade etmektedir. Öndeyi; Bilimsel açıklamalardan yararlanılarak olabilecekleri önceden tahmin etmeye denir. Öndeyinin insan hayatı için büyük önemi vardır. Buluş; Bilimsel yöntem kullanarak olgular arasındaki neden sonuç ilişkilerini ortaya koymaya buluş denir. Bilimsel doğrulama; Ulaşılan genel açıklamaların olgulara uygunluğunun denetlenmesine denir.
Bilimsel kuramın teorinin özellikleri
Kuram; Varsayımların deneylerle test edilerek doğrulanmış hallerine teori denir. Teoriler belli bir çağda yaşayan bilim adamlarının çoğunluğu tarafından kabul edilen genel açıklamalardır.
Kuramların Özellikleri;
• Kuramlar yaratıcı aklın ürünüdürler.
• Her kuram belli bir konuyla sınırlıdır.
• Kuramlar birer genel açıklamalar bütünüdür. Öyle ki açıklamalar kendi içinde tutarlıdır.
• Kuramlar tek bir konuyla ilgiliyken; dünya görüşü ise varlığa bir bütün olarak her yönüyle ele alır.
• Dünya görüşüne ait önermelerin doğru yada yanlış herhangi bir doğruluk değeri yoktur.; kuramsal önermelerin ise doğru yada yanlış mutlaka bir doğruluk değeri vardır.
Klasik Görüşe Göre yapılan Eleştiriler
• Klasik görüş bilim adamı sadece bilgi üreten bir makine değildir. İçinde yaşadığı çağın ve toplumun değerlerinden etkilenir.
• Bütün bilimler eninde sonunda tek bir bilime indirgenmesi mümkün değildir. Aksine zamanla yeni bilim dalları ortaya çıkacaktır.
• Bilimin sürekli mükemmelleşen bir hazine sandığı oldu fikride doğru değildir. Çünkü bilimsel sonuçlar zamanla değişir. Hem de bu değişim evrimsel değil devrimsel değişimdir.
• Bilimin er yada geç bütün soruları çözmesi mümkün değildir.
S-5 Varlık felsefesi nedir? Konusu nedir? Varlık felsefesinin en önemli sorusu nedir? Bilime ve Felsefeye göre varlık nedir?
C-5 Varlık Felsefesi; Varlık var mıdır? Varlık nedir? Varlığın özü nedir? ……vb. soruları ele alıp sorgulayan felsefe alanına varlık felsefesi denir.
Bu ünitedeki en önemli soru; “gerçek varlığın ne olduğu” sorusudur. Bu soruya üç faklı yanıt gelmiştir;
1. Yanıta göre; gerçek varlık tözdür. Töz; var olmak için hiçbir şeye ihtiyaç duymayan temel varlıktır.
2. Yanıta göre; gerçekte var olan insan düşüncesinden bağımsız, somut varlıklardır. Örneğin; masa, kalem, vb.
3. Yanıta göre; gerçekte varolan insan düşüncesine bağlı olan soyut varlıklardır. Örneğin sayılar, geometrik,
Bilime Göre Varlık;
• Bilim için varlık bir problem değildir.
• Bilimler, varlığı birbiri ile ilişlileri içinde ele alır. Neden- Sonuç ilişkilerini bulmayı amaçlar.
• Bilimler varlığı parçalayarak ele alıp inceler.
Felsefeye Göre Varlık;
• Felsefe için varlık bir problemdir.
• Felsefe, varlığın ne olduğunu ve kaynağını anlamaya çalışır.
• Felsefe varlığı bütünüyle ele alıp inceler.
a) Metafizik – Ontoloji ; Ontoloji varlık bilgisi anlamına gelir.(onta-loji) varlık felsefesi MÖ 600 yıllarda ortaya çıkmıştır.Bu dönemde varlık nedir? Varlığın özü nedir? Vb. gibi sorulara cevap aranmıştır.
Metafizik; felsefenin varlık felsefesi bölümünde ele alınan bir alandır. Metafizik kelime anlamı olarak fizik ötesi anlamını ifade eder fakat şu şekilde tanımlanırlar.
Metafizik ;Varlığın, algısal boyutunun dışında kalan kısmını inceleyen alana metafizik denir. Metafiziğin varlık ile ilgili temel soruları; – Varlık nedir? – varlık var mıdır? – Varlık yoksa yokluk nedir? – Ben var mıyım? – Ruh var mıdır?
Varlık var mıdır? sorusuna farklı yaklaşımlar sunulmuştur. Bu konuda öznel idealistler ve realistler farklı düşünür. Öznel idealistlere göre; varlıklar insan bilincine bağlı olarak varken, Realistler için bu tam tersidir.
alıntı