Ahiret Yolcusu
ÂKILE
Arapça’da, bağlayan, engelleyen anlamına gelen âkile; ıstılahta diyeti ödemeyi üstlenen veya diyet ödemekle mükellef tutulan şahıslar veya topluluğa denir.
Klasik fıkıh kaynaklarında, kasıt ve taammüt bulunmaksızın hata ile adam öldürmede, ölenin diyetinin, ölüme sebebiyet verenin erkek tarafından akrabaları (asabe) arasında veya aşireti, divan ya da meslek ve benzeri mensubu bulunduğu grubu arasında taksim edilmesi kabul edilmiştir. Böyle bir hadisede diyete akl, diyet ödemekle yükümlü olan şahıs veya topluluğa da âkıle denmiştir.
Âkıle sisteminin kökleri, İslâm öncesi Araplardaki kabile dayanışmasına kadar uzanmakla birlikte; İslâm’da meşruiyeti Hz. Peygamber’in uygulamasına dayanmaktadır (İbn Mâce, Diyât, 15).
Âkıle sisteminde, hata sonucu bir insanın ölümüne sebep olan kişi bir bakıma mazur olması sebebiyle, masum bir insanın kanının heder olmaması için ağır diyet yükü, yakınları/sosyal grubu arasında taksim edilmiştir. Ayrıca bununla, akrabaları veya içerisinde bulunduğu topluluğun kişiyi terbiye ve denetleme konusunda daha titiz davranmalarını sağlamak amaçlanmıştır. Bunun yanında, şahsın işlediği hata sebebiyle, sosyal grubu malî yönden sorumluluk altına girmekle, kolektif ve müteselsil sorumluluk duygusu geliştirilerek bir nevi sosyal sigorta kurulması hedeflenmiştir. (İ.P.)