Hayat…
Selamlaşma Adabi
Esselamü aleyküm verahmetüllah
Allah (c.c.): Bir selamla selamlandığınız vakit, siz ondan daha güzeli ile selamı alın, yahut aynıyla karşılayın. Şüphesiz ki Allah. her şeyin hakkını gerektiği gibi arayandır, buyurur. (Nisa, 86)
Selam: Ayıp ve fenalıklardan uzak ve hayatın uzun olması anlamında duadır.
En güzel selamlaşmak: Esselamü aleyküm denilince, ve aleykümüs selamü verahmetüllah şeklinde, veya:
– Esselamü aleyküm verahmetüllah denilince
– Ve aleykümüsselamü ve rahmetüllahi veberakatüh, şeklinde selama karşılık vermektir;
Selamlaşmada adab:
1- Mü’minlerin bulunduğu yere girildiğinde ve oradan ayrıldığına selam vermek. Peygamberimiz (s.a.v.): "Sizden biriniz meclise geldiği zaman selam verdiği gibi, ayrılırken de selam versin. Çünkü birinci selam sonrakinden daha faziletli değildir." buyurur. (Tirmizi, es-Sünen).
2- Gayri müslümlerle karşılaşıldığında. önce onların selam vermesini bekleyerek, selamlarından sonra "ve aleyke" demek,
3- Müslümanların olduğu bir yerde tanıyıp tanımamaya bakmadan herkese selam vermek,
4- Selamlaşmada: küçük olanın büyüğe, az olan grubun çok olanlara. yürüyenin oturana, binit üzerinde bulunanın yaya olana selam verme adabına riayet etmek,
5- Fesat çıkarmayacaksa, akraba kadınlarla da selamlaşmak.
6- Verilen selama cevap vermek vaciptir. Topluluk içerisinden birinin cevap vermesiyle diğerlerinin üzerinden selam alma farziyyeti sakıt olur;
7- Selama hemen cevap vermek. Mümkün olduğunca cevabımızı verene duyurmak,
8- Selam verirken ve alırken sesimizi çok yükseltmemek ve kısmamak.
9- Selam verirken ve alırken sesimizi hürmet ifade edecek şekilde ayarlamak.
10- Selamı duymazlıktan gelmemek (saygısızlık ifade eder).
SELAMIN VERİLİP ALINMAYACAĞI YERLER:
1- Tuvalette ve hamamda verilip alınmaz,
2- Günaha sebep olan veya günahla meşgul olduğu halde selam verilmez alınmaz.
3- Kur’an okuyana, hadis rivayet edene, vaaz edene, ezan okuyana, kamet getirene ve namaz kılanlara selam verilmez,
4- Fitneye sebep olacağı endişesi ile, genç ve yabancı kadınlara selam verilmez. Onların selamına sesli cevap verilmez.
Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) Ümmetine "selâmı yaymayı" "bol bol selâm vermeyi" tavsiye etmiş "selâmın kelamdan önce geldiğini" beyan buyurmuştur.
Rabbimiz selâmla ilgili meâlen şöyle buyurmaktadır: "Bir selâm ile selâmlandığınız zaman siz de ondan daha güzeli ile selâm verin yahut aynı şekilde karşılık verin. Şüphesiz Allah her şeyin hesabını arayandır." (Nisa 86)
"Evlere girdiğiniz zaman Allah tarafından mübarek ve pek güzel bir yaşama dileği olarak kendinize (birbirinize) selâm verin. İşte Allah düşünüp anlayasınız diye size âyetlerini böyle açıklar." (Nur 61)
Şimdi selâm vermenin ve selâm almanın ehemmiyeti selamlaşma âdabı ve selâmın faziletiyle ilgili hadis-i şeriflerden bazılarına bakalım:
Abdullah b. Amr b. As (r.a.) anlattı: Bir adam Resûlullah’a: "İslâm’ın hangi ameli daha üstündür" dedi. Resûlullah (s.a.v.) da: "Yemek yedirmen tanıdığına ve tanımadığına selâm vermendir" buyurdu. (Tergib ve Terhib c.5/288-1)
Ebû Hüreyre (r.a.) Resûlullah’ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Mü’min olmadıkça sizler cennete giremezsiniz birbirinizi sevmedikçe de mü’min olamazsınız. Birbirinizi sevdirecek şeyi size haber vereyim. Selâmı aranızda yayınız." (a.g.e. c.5/288-2)
Ebû Hüreyre (r.a.) Resûlullah’ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Müslümanın Müslümanda beş hakkı vardır. Selâmını almak hastalandığında ziyaret etmek cenazelerinde bulunmak davet edince gitmek aksırınca Allah sana merhamet etsin demek." (a.g.e. 5/291-10)
Câbir (r.a.) Resûlullah’ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Binekli olan yürüyene yürüyen oturana selâm verir. Yürüyerek karşılaşan iki kişiden önce selâm verenin sevabı ve derecesi daha üstün olur." (a.g.e.5/293-14)
Ebû Hüreyre (r.a.) Resûlullah’ın şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Sizden biriniz bir meclise vardığında selâm versin. Ayrılırken de selâm versin. İkinci selâm da birincisi kadar mühimdir." (a.g.e.5/294-17)
Hz. Câbir’in (r.a.) rivayetine göre Peygamberimizi (a.s.m.) şöyle buyurmuştur: "Selâm kelamdan [sözden] öncedir." (Tirmizî İstizan: 11)
Hz. Enes (r.a.) şöyle rivayet etmiştir: "Resûlullah (a.s.m.) bana ‘Evladım evine girdiğin zaman selâm ver. Senin ve ev halkın için berekete sebep olur’ buyurdu." (Tirmizî İsti’zan: 10)
Ali bin Ebû Talib’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Peygamberimiz (a.s.m.) şöyle buyurmuştur: "Bir topluluk diğer bir topluluğa uğradığında içlerinden birinin selâm vermesi kafidir. Aynı şekilde oturanlardan da birinin selâmı alması kafidir." (Ebû Dâvud Edeb: 141)
Gerek selâm verirken gerekse selâmı alırken muhataba duyuracak bir sesle söylemek lazımdır. Selam veren kişinin işitilmeyecek bir şekilde selam vermesi selamı alanın da işitilmeyecek bir sesle alması selamlaşma âdabına aykırıdır.
Muaviye b. Kure Resûlullah’ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu nakletmektedir: "Selam verdiğiniz zaman selâmınızı duyurunuz. Selama karşılık verdiğiniz zaman da duyurunuz." (Tenbihü’l-Gafilin. C.2/816)
Selâm verme şekli – sözü
Selâm verirken işaretle vermek caiz değildir. Selâmdaki lafzı söylemek lazımdır.
Câbir (r.a.) Resûlullah’ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir: "Kişinin bir parmağı ile işaret ederek selâm vermesi Yahudi işidir." (Tergib ve Terhib c.5/308-16)
Arada mesafe uzak ise yahut araba ile gidiliyorsa; uzaktaki şahsa veya bir diğer arabadakilere elle işaret edilirken veya korna çalınırken selâmdaki lafzı da söylemek lazımdır.
Peki selâm verilirken ve alınırken ne demek lazımdır? Bunu da Peygamber Efendimizden (s.a.v.) öğrenmekteyiz.
Ebû Hüreyre (r.a.)’nin naklettiği şu hadis-i şerifte "en güzel selâm verme şekillerini" görmekteyiz:
"Bir adam Resûlullah’ın (s.a.v.) bulunduğu bir meclisten geçerken: "Selâmun aleyküm" dedi Resûlullah (s.a.v.)
"On basene kazandı" buyurdu. Sonra başka biri geçerken: "Selâmün aleyküm ve rahmetullah" dedi. Bu defa Resûlullah (s.a.v.): "Yirmi hasene kazandı" buyurdu. Daha sonra da başka bir kişi geçerken: "Selâmün aleyküm ve rahmetullabi ve berakatuhu" deyince Resûlullah (s.a.v.): "Otuz hasene kazandı" buyurdu. Derken adamın biri Resûlullah’ın meclisinden selâm vermeden ayrılınca Resûlullah (s.a.v.): "Arkadaşınız ne de çabuk unuttu" dedi ve:
"Sizden biriniz bir topluluğa geldiğinde selâm versin. Oturmak isterse otursun ayrılırken de selâm versin. Birincisi ikincisinden daha ehemmiyetli değil" buyurdu. (Tergib ve Terhib c;5/297-22)
Selâm veren bir kişiye bile selâm verse çokluk edatı ile vermelidir. Selâma karşılık veren de aynı şekilde çokluk edatı ile vermelidir. Çünkü selâm veren de alan da yalnız değildir. Orada melekler vardır.
En güzel selâm şekli şöyledir; "Esselâmü aleyküm ve Rahmetullahi ve Berekâtühü" (Size selâm Allah’ın rahmeti ve bereketi de üzerinize olsun)
Selâmı alan da aynı şekilde söyler yalnız başa "ve" ilâve eder:
"Ve aleykümü’sselâm" veya "Ve alaykümü’s-selâmü ve rahmetu’llahi ve berekâtühu" şeklinde…
Eve girerken ve çıkarken de selâmı ihmâl etmemeliyiz. Çocuklarımızı da buna alıştırmalıyız.
Cenâb-ı Hak meâlen şöyle buyurmaktadır: "…Evlere girdiğiniz zaman Allah tarafından mübarek ve pek güzel bir sağlık (dilemiş) olmak üzere kendinizden olanlara selâm verin…" (Nur sûresi/61)
Şayet evde kimse yoksa o vakit; "Esselâmü aleynâ ve âlâ İbâdillâhissâlihîn" (Bize ve Allah’ın salih kullarına selâm olsun) diye selâm vermeliyiz.
Müslümanlar arasında bir dostluk ve iyi niyet işareti olan selâmı vermek sünnet; almak ise farzdır. Hz. Peygamber (s.a.s)’in selâm ile ilgili hüküm ve talimatı şöyledir: Küçükler büyüklere binekli atlı veya arabalı olanlar yayalara yürüyenler oturanlara; arkadan gelenler yetişince öndekilere; iki grup karşılaştığı zaman az olanlar çok olanlara önce selam verirler" (Buhârî İsti’zân 4-7; Müslim Selâm I).
Bir kimseden selam getiren birisine: "Aleyhi ve aleyke’s-selam!" şeklinde cevap verilir. Bir mektuba yazılmış bir selâm için ise: "Ve aleyke’s-selam" denilir yahut; cevabı mektupta bu ifade yazılır.
Selâm verirken veya alırken eğilmek doğru değildir. Selâm verildiği takdirde alamayacak durumda olanlara ise selam vermek doğru değildir. Meselâ namaz kılanlara Kur’an-ı Kerîm okuyanlara hutbe dinleyenlere ilimle meşgul olanlara yemek yiyenlere selam verilmez. Dolayısıyla bu durumda iken verilen selâmı almamanın bir sorumluluğu yoktur.