Jelibon
Oyma Kalemlerinin Numaralandırılma
1-) Düz Gövdeli Oyma Kalemleri: (01,02,03,04,………10,11)
a)Düz gövdeli oluksuz kalemleri (01,02)
b)Düz gövdeli oluklu kalemleri (03,04,05,……11)
c)Düz gövdeli üçgen kalemleri (39,41,45)
2-) Eğri Gövdeli Oyma Kalemleri: (12,13,14,15,………20)
a) Eğri gövdeli oluklu oyma kalemleri (12,13,14,15,……..20)
b) Eğri gövdeli üçgen oyma kalemleri (40,42,46)
***Not: Eğri gövdeli oluksuz oyma kalemi yoktur.
3-) Kaşık Gövdeli Oyma Kalemleri: (21,22,23,24,……..38)
a) Kaşık gövdeli içe kavisli oyma kalemleri (21,22,23,24,……..32)
a-1) Kaşık gövdeli İçe kavisli oluksuz oyma kalemleri (21,22,23)
a-2) Kaşık gövdeli içe kavisli oluklu oyma kalemleri (24,25,26…………32)
a-3) Kaşık gövdeli içe kavisli üçgen oyma kalemleri (43,44)
b) Kaşık gövdeli dışa kavisli oyma kalemleri (33,34,……………38)
b-1) Kaşık gövdeli dışa kavisli oluklu oyma kalemleri (33,34,…………….38)
Not: Kaşık gövdeli dışa kavisli oluksuz ve üçgen oyma kalemleri yoktur.
1. Numara; oyma kaleminin seri numarasını belirler. Seri nosu oyma kaleminin seride hangi bölümde yer aldığını, ağız uç yapısı ile gövde yapısı hakkında bilgi verir.
2. Numaranın cinsinden oyma kaleminin ağız genişliğini verir.
01 ,02
101 ,102
1001 ,1002 son iki rakam önemlidir.
Not: Oyma kalemlerinde ağız genişlikleri 2mm den başlar, 22mm ye kadar çift sayılar şeklinde gider. 25, 30, 35, 40, 60lık oyma kalemleri de vardır.
Düz kalemlerde ise 4mm den başlar çift sayılar şeklinde devam ederek büyür.
Oymada en çok işimize yarayan kalemlerden seri oluşturulur. Bu yüzden kalemlerin hepsini almaya gerek yoktur.
Mobilya Ve Dekorasyonda En Çok Kullanılan Oyma Kalemleri
* 1/4- Düz gövdeli oluksuz oyma kalemi 4mm ağız genişliğinde
* 6/6- Düz gövdeli oluklu oyma kalemi 6mm ağız genişliğinde
*11/2-Düz gövdeli oluklu oyma kalemi 2mm ağız genişliğinde (Damar ve U kalemi adı da denir.)
*18/10-Eğri gövdeli oluklu oyma kalemi 10mm ağız genişliğinde
*13/18-Eğri gövdeli oluklu oyma kalemi 8mm ağız genişliğinde
*24/6 – Kaşık gövdeli içe kavisli oluklu oyma kalemi 6mm ağız genişliğinde
*28/12-Kaşık gövdeli içe kavisli oluklu oyma kalemi 12mm ağız genişliğinde
*36/14-Kaşık gövdeli dışa oluklu oyma kalemi 14mm ağız genişliğinde *39 /12-Düz gövdeli üçgen oymak kalemi 12mm ağız genişliğinde
*42 /10-Eğri gövdeli üçgen oyma kalemi 10mm ağız genişliğinde
*43 /8- Kaşık gövdeli içe kavisli üçgen oyma kalemi 8mm ağız genişliğinde
Oyma Kalemlerinin Bilenmesi
Oyma kalemleriyle çalışmada düz gövdeli kalemler iki takım olarak tertiplenir:
1. Kesme için bilenen kalemler.
2. Oyma temizlemek için bilenen kalemler.
Kesme, yani form sınırlaması için kullanılan kalemlerde ağız açısı 20-22 derecedir.
Elle yontmada ve şekillendirmede aletin kolaylıkla kesmesi amacıyla bu küçültülerek 18-20 dereceye indirilir.
Böylece darbeyle (tokmaklama)kesim yapılan oyma kaleminin ağzı kırılmadan normal bir kesim yaparken, kaba ve temiz formların verilmesinde yalnız el ve pazu kuvvetine bağlı olan çalışmadan rahat ve ağaç yüzeyinden kolay yonga kaldırmayı sağlar.
Oyma kalemlerinin bilenmesinde genellikle şu yol izlenir.
1. Ağız açma
2. Yağ taşında bileme
3. Kılağı düşürme
Ağız Açmaİlk ağız açma kösele taşı dediğimiz su taşlarında yada motorlu zımpara makinelerinde yapılır. Zımpara taşları 60-80 numara olmasıdır. Bileme açısı 16-20 derece arasında yapılır. Motorlu taşlarda bileme sırasında ısınan yüzey sık sık ıslatılarak soğutulmalıdır.
Taşla bilemede ağız, gövdeye dik doğrultuda ve belirli bir keskinlik kazanıncaya kadar yapılır.
Bileme taşın yan ya da üst kısmında, taş yüzeyine dik olarak yapılır.
Bu bilemelerde dışbükey oyma kalemlerinin ağız doğrultusunu bozmadan bir yay eğrisi çizilerek bileme yapmak gerekir. Aksi halde dışbükey, ortası düzelerek yarım ay şeklinde çıkar ki böyle bilinen oluklu kalemin oluk fonksiyonu kalmaz.
Zımpara taşlarında ya da su taşlarında bilemenin bitişi tam bir kesinlik kazandırılamayacağından bilemeye Yağ Taşlarında devam edilir. Yağ taşları doğal ya da yapay yollardan elde edilir. Endüstride doğal taşlar çıkarıldığı bölgenin adını alır. Girit taşı, Malta taşı, (Aynı normal taşlarda olduğu gibi) Hacı Bektaş taşı, Afyon taşı Lüle taşı ve benzerleri gibi.
1. Taşın rengi: Siyaha dönük gri (koyu gri )
2. Taş damarları bileme yüzeyine dik olmalıdır.
*Deneysel kontrolde ise:
*Taş yüzeyine tırnağın sivri tarafı sürtüldüğünde 320-500 numaralı zımpara gibi aşındırma yapmalıdır.
*Üzerine mazot, inceltilmiş yağ, makine yağı ya da zeytin yağı–gaz yağı karışımı ile bileme alet yüzeyinde taşla bir tutuculuk, bir aşınma yaptığı çıkan ses ve alet yüzeyinden izlenmelidir.
*Bileme süresinde taş yüzeyi çizildiğinde yağlanmış koyu yüzey altında beyaz yollar açılmamalıdır (bu iz, taşın çok sert, yağın gözeneklere girmediğini gösterir.
*Taş yüzeyine dökülen yağ çamurlaşmamalıdır.
Yapay Taşlar
Doğal taşlarda olduğu gibi silisyum karpit, silisyum oksit, alimünyum oksitlerin belirli ölçülerde öğütülüp kullanılma yerlerinin özeliğine göre uygun kuvvet ve sertlikte bağlayıcı maddelerle karıştırılmasından meydana gelir.
Bu taşlar zımpara kağıtlarına verilen numaralar gibi (40-60) zımpara ve yağ taşlarına da böyle numaralar verilir. Numaralama, Norton eleklerinden ayrılan zerre (tane) büyüklüklerine göre yapılır.
Ağaç işlerinde motorlu zımpara taşlarında 60-80 numaralı olanlar, genel yağ taşlarında 80-120 numaralı olanlar,oyma aletlerini bilemede 80-400 numaralı yapay taşlar kullanılır.
Doğal taşlarda bu numaralama sistemi yoktur. Yalnız tecrübeler sonucunda bu ayırımlar yapılabilir.
Doğal taşlarda taşın oluşumu sırasında kalker damarları da karışır, böyle taşlar biley taşının değerini düşürür.