Ceylan (TOMBAK) Balığı, Ceylan Balığı nasıl avlanır

——————————————————————————–

TANIYALIM Bu balığı aslında görmedik yakalamadık, Türk amatörlerce ne kadar biliniyor bilemiyoruz ama Kızıldeniz’den Süveyş kanalı ile Akdenize geçtiği daha sonra Türkiye sularına (Ege ve Akdeniz) ulaştığı biliniyor. Buradan benim anladığım Akdeniz ve Ege’de avlanan meraklı amatörlerce biliniyor ve avlanıyor olduğudur. Akdeniz’de ilk tespiti 1935 yılındadır; sayıca az olmakla birlikte 1981 yılından beri de Türkiye’de bilinmektedir. Bu balık Türk amatör balıkçıları tarafından pek tanınmamakla beraber; okyanuslarda yakalanan son derece keskin dişli ve güçlü olan wahoo’nun sularımızdaki benzeri ve yakın akrabası olarak ilginç olabilir. Halk arasında farklı isimlerle de tanınabilir ancak bilinen yaygın isimleri ceylan balığı veya tombak balığıdır, Dünyada yaygın olarak bilinen ismi Narrow-barred Spanish mackerel, narrow-barred king mackerel, striped seer (İng.,ABD), Spaniche makrele (Alm.), teniopalamide (Yun.), kanad, kanaad, khabbat (Arab.), yabancı dillerdeki bazı isimleridir.
Vücudu uzunca ve yanlardan basıktır. Sırtı koyu gri veya mavimsi siyah, yanları parlak gümüşi gri renktedir, yanakları ve alt çenesi parlak beyazdır. Vücudunda boydan boya 40-50 ince dalgalı bant sırtından karnına doğru vücuduna dik olarak uzanır. Bazen bu bantlar ufak benekler halinde görülür; 400-45 santim boyundakki gençlerinde bant sayısı 20 kadar olur. Çift sırt yüzgeçinin önde olanı ikinciden daha alçaktır. İkinci sırt yüzgeci anal yüzgecine göre hafifçe daha öndedir. İkinci sırt yüzgecinden ve anal yüzgecinden sonra scombridae familyasında görülen tipik yalancı yüzgeçler 10-12 adet bir tarafta olmak üzere çatal kıuyruğa kadar devam eder. Kuyruk hariç, yüzgeçleri vücuda göre iyi gelişmiş sayılmaz. Tüm vücudu küçük pullarla kaplıdır. Kafası ve ağzı oldukça büyüktür. Çenelerinde büyük, üçgen yapılı sık dizilmiş keskin dişler vardır; bu dişler ile takım kesebilir. Damaklarında da tutucu geriye dönük (vomer) dişler bulunur. Yanal çizgisi ikinci sırt yüzgecinden sonra sert bir eğimle aşağı dönerek devam eder. Yüzme kesesi bulunmaz.
Türkiye sularındaki üreme alışkanlıkları hakkında yeterli bilgi yok. Tahminen sıcaklıklara da bağlı olmak üzere Nisan veya Mayıs aylarından başlamak üzere Temmuz sonuna kadar yumurtalarını dökerler. Dişilerin yumurta dökme sezonu boyunca 2-6 gün aralıklarla birkaç defa yumurta döktüklerine rastlanmıştır (Avustralya). Erkekler 80 santim, dişiler 68 santim çatal kuyruk boya ulaştıklarında cinsel olgunluğa erişirler. Etoburdurlar. Başlıca gıdaları küçük pelajik balıklar, kalamar, sübye ve karides gibi deniz canlılarıdır. Gece gündüz yemlenir. Genelde küçük sürüler halinde dolaşır ve yemlenir. Pelajik balıklardandır 10-70 metre derinliklerde bulunabilir.
240 santim boya ve 70 kilo ağırlığa kadar ulaşabildikleri sanılmaktadır. enelde 0,9-1 metrelikleri daha yaygındır. 1982 yılında Güney Afrika’da yakalanan 44,9 kiloluk balık 2002 yılı sonuna kadar (all-tackle kategorisinde) oltayla yakalama rekorudur.
Bizim sularımızda bu kadar büyüğü var mıdır bilemem ama altta resmi olan balık Mayıs 2001 de Avustralya/Mudjimba adasında zıpkınla vurularak yakalanmıştır. 37 kilo ağırlığındadır. Yine Avustralya da zıpkınla avlanan bunun bir büyüğü 37,2 kiloluk balık ise 2002 yılı sonunda dünya rekoru idi. Ne dersiniz yarısı kadarı ile karşılaşma şansına sahipsek bu balığın peşine düşmeye değmez mi?

NERELERDE BULUNUR
Doğal yaşam alanı olarak Doğu Afrika kıyıları, Kızıldeniz, Basra körfezi, Güney Asya kıyıları, Hint Okyanusundan itibareen Avustralya’ya kadar olan bölge ve Avustralya sahilleridir. Bu arada Türkiye sularında da az da olsa olduğunu ve nasıl geldiğini yukarıda anlattık. Kıyılara yakın sığlıklardan, yar başlarına, akıntılı bölgelere, küçük koylar ve hata lagünlere kadar pek çok yerde karşılaşmak mümkündür. Öğrendiğimiz kadarı ile ceylan yurdumuzda özellikle Akdeniz sahillerinde bahar başından bahar ortalarına kadar kıyılara yanaşırken bu tarihler dışında kıyılarda pek rastlanmıyor. Aranacak ise derinlerde aranmalı bunun içinde sarıkuyruk sayfasında anlatılan "derinlik kontrollu derin su sürütme aleti – downrigger" kullanılmasında yarar var. Göçmen balıktır uzun göçler yapabilir, Türkiye sularındaki göç alışkanlıkları hakkında yeterli bilgi yoktur. Bu arada özellikle mercan kayalıkları çevresinde göç etmeden sürekli yaşayan toplulukları da vardır. Kısaca şurada veya burada bulunur demek o kadar kolay değil, özellikle Türkiye suları için bu daha da zor. Aramak gerekir, bu arada yemlemeye karşı oldulça duyarlıdırlar çok iyi tepki gösterirler; yemleme yolu ile toplamak yemlemeye devam ederek bir müddet oyalamak mümkün olabilir.
AVLAYALIM
Doğrudan bu balıktan avlamadığımuzdan veya avlanmasına şahit olmadığımızdan pek iyi tanımıyor ve bilmiyoruz. Bir de şu var ki "ben gidip biraz ceylan balığı yakalayayım" diye kimse özellikle bu balığın avına çıkmaz demek ki bu balık yakalanacak ise başka balıklara düzenlenen takımlara vuracaktır; yani bu balığa özel takım donatılmaz. Bu düşünce ile ben diyorum ki bu balığı hedefleyecek şekilde avlansam:
1. Sürütme; doğal yemli veya suni yemli
2. Fly takımı
Kullanırım. Bu takımları da başka balıkları yakalamaya çalışırken uzun uzun anlatıldığından burada fazla detaya girmeden burada kısaca bahsedeceğiz.
Sürütme takımı olarak palamut bahsinde anlatılan aynı takımı tavsiye ederim. Bu takım balığın kıyılara yanaştığı bahar aylarında çok derinlerde olmadığı gözönüne alınarak daha hafif şekilde de düzenlenebilir. Makinalı takım olarak düzenlenirse avın daha zevkli olacağına inanıyorum. Yapay veya doğal yemlerle sürütme yapılabilir. Yapay yem olarak bu balığın yakın akrabası wahoo özellikle parlak, simli kalamar taklidi yemlerle bolca yakalanmaktadır. Denemekte yarar var. Diğer kullanılabilecek yapay yemler palamut bahsinde anlatılmıştı. Aynı takım bütün ölü, yaprak kesilmiş veya canlı yemle de yemlenerek sürütülebilir. Sitenin diğer sayfalarında mesela lüfer, sinarit, levrek, yemler ve yemleme gibi, bu tür yemlerin nasıl hazırlanacağı hakkında bilgiler bulabilirsiniz. Balık dişli olduğundan bedende iğneden önce 30 santim kadar çelik ip veya tel beden kullanmakta yarar olabilir. Tabii bu takıma akya, avcı, lampuka, barrakuda gibi balıklar da atlayabilir. Buradan şunu da anlamak mümkün ki akya, avcı gibi balıklar için yapılan sürütmelerde ceylana da rastlanır. Avcı veya sarıkuyruk sayfasında anlattığımız "derinlik kontrollu derinsu sürütme aleti" özellikle dünya denizlerinde ceylan için kullanılan takımlardandır. Yurdumuzda da bahar ayları dışında ceylan açıklara çıktığından bu takım yararlı olacaktır. Takımın tanıtımını sarıkuyruk sayfamızda bulacaksınız.
Fly takımı olarak da palamut bahsindeki fly takımı ve yemler aynen kullanılır. Teknik de aynıdır. Yani önce balığı aramak veya bolca yemleme yaparak topladıktan sonra fly takımı ile üzerine atış yaparak ilgisini çekip vurmasınsı sağlamak. Unutmayın, yemleme yaparak bu balığı toplamak müğmkündür özellikle yaklaşık yaşam mahalli biliniyor ise yemleme çok iyi sonuçlar verebilir. Eğer bu balık yemleme ile toplandı ise fly takımı yarine atıp çekme ile de verimli avlar yapılabilir. Her iki durumda da yani hem fly takımında hem de atıp çekme de çelik beden kullanmak yararlıdır. Atıp çekme takımı olarak 2,4-2,7 uzunluğunda, 30-60 gr., testli kamış ile 040 misinadan 100 metre saracak makina yeterli olacaktır. Misina 035-040 olabilir.