perikızı
Çorumda eskiden giyilen yöresel kıyafetlerin özellikleri nedir,
Çorumda eskiden giyilen yöresel kıyafetlerin özellikleri hakkında bilgi
ÇORUM İLİ YÖRESEL KIYAFETLER
Çorum’da halkın eski giysilerinin % 92 si kendi imalatı ile sağlanmaktadır. Endüstrileşmenin gereği evlerdeki tezgahları dükkânlardaki imalat yerlerini söndürmüştür. İmalatın bir kısmı köylerde devam etmekte köylüler bunları çeşitli ev eşyası olarak kullanmaktadır. Tezgahlarda dokunan bezler iç çamaşırı olarak yün ve tiftikten dokunan kumaşlar ise elbiselik giysilerde kullanılmaktadır.
Bu cins kumaşlar Avrupa’ya satılan boya ve kimya endüstrisinde ham madde olan bir çeşit meşe cinsi bitkinin tohumundan halk arasında boyalar yapılarak tezgahlarda dokunan kumaşlar boyanmakta idi. Deri endüstrisini ilker başlangıcı olan dericilik çok eskilerden olduğu gibi merkez ilçe ile İskilip İlçesinde halâ devam etmekte pek çok mest ve papuçlar terlikler kunduralar çocuk ayakkabıları yapılmakta deri imal edilmektedir.
Erkek giysileri: Çorum’da eski erkek giysileri düz ve desenli kumaşlardan yapılır. Giysi biçimleri şalvar veya çakşır denilen bol paçalı geniş bir pantolon üstüne kolsuz delme giyerlerdi. Bu yelek ipekten bükülmüş kaytan ile bağlanırdı. Yelek üstüne libade denilen ceket giyilirdi. îç çamaşırları ipekle karışık kıvratma harir veya keenfi denen bezlerden yapılırdı. îpek ve yünden yapılmış gürün şalı denilen renkli ipekten zenginler Tosya kuşağı adı verilen yün kuşağı orta halli aileler kullanırlar üstünü toka ile tuttururlar. îçine sigara tabakası öteberi konulan deriden yapılmış gayret kuşağı üstüne sararlardı.
Orta hallilerin şalvarları Çorum’da yapılan yünlü kumaştan bacaklarına tozluk denilen yün çoraplar giyerler. Zenginler livanlı denilen kundurayı veya özel suretle hazırlanmış yemeni ayakkabısı giyerlerdi. Köylülerin çoğu çarık giyerlerdi. Başlarına giydikleri fesler açık ve koyu kırmızı olur. Hocalar keçeden yapılmış veya kırmızı feslerin üzerine beş on arşın (4-7 metre) tülbentten sarık sararlardı. Zenginler feslerine hint ebanisi denilen ipekli örtüyü sarık gibi sararlardı.
Kadın Giysileri: Eski kadın giysileri biçimine üç etek denir. Üç etek entari şu parçalardan meydana gelir.
a) Üç etek: buna zıbın da derler. Bunun tilikli favası yenli keleş yenli veya vereli diye söylenen çeşitleri vardır.
b) Şalvar: Her çeşit yünlü kumaşlar veya donluk dediğimiz ipekli pamuklu kumaştan yapılır. Çok geniş olan bu şalvar bele bağlamak için bir bezek yeri olduğu gibi baldıra bağlanan yerde de bezekyeri vardır.
c) Paşa: Bir nevi kilot olup şalvar altına giyilir. Halk arasında çakşır (Çağşir) mandik veya tumman da denir.
d) Delme: Bir çeşit yelek olup kapaklı veya kapaksız iki çeşidi vardır işlik dediğimiz gömleğin üzerine giyilir.
e) Ceker: Saltadan daha uzun çuha veya kadifeden yapılır. Sırma işlemeli sade olarak yapılır. (Saltaya kazeki livade erhane fermane adları da verilir.)
f) İçlik: İç gömlek üzerine giyilir. Donluk veya bezden yapılır. İçine pamuk konulursa pamuklu içlik denir.
g) Sıktırma: Bir çeşit yelek (Bir çeşit delmedir şimdiki korsa görevi görür. İşlik altına gömleğin üstüne sıktırılır.) Ve
gopçalarına takılır.
h) Gömlek: Yakalı yakasız iki çeşit olduğu gibi süs bakımından da (Güzel oyalı kirpik oyalı sıçan dişi oyalı) olmak üzere üç çeşidi vardır. Üç etekten başka fistan dediğimiz giysiler de çeşitli modellerde olurdu. Aynalı fırçalı şemsiyeli karpuz kollu 4 peşli yakadan büzmeli çeşitleri vardır. Eski giysilerin kumaş çeşitleri de çoktur. Bilgi edinilmesi bakımından yazmakta fayda görürüz.
Çorum’da ayakkabılar çorablar ve fesler:
Ayakkabılar: Mes (Mest) ve papuç olmak üzere iki çeşittir. Derileri (santiyen) tamamen Çorum’da imal edilen mesler sarı ve siyah olmak üzere iki renkli olup uzun boğazlı kısa boğazlı kopça ile yandan sah-ratlı denilen mest üsten bağlamalı olmak üzere dört çeşit giyilmekteydi. Papuçlar Çorum’da yerli sanat malı olup içi çuhalı işlemeli (Laleli) papuç olmak üzere iki çeşidi vardır. Köylerde daha çok altı kabaralı (Başı yuvarlak çivi kunduralar giyilmekte idi. Bu kunduralara katır adı da verilmekte idi. Gençler çizme giyerlerdi. Çizmeler de yerli malından yapılıp sarı ve siyah renkte olurdu. Kötane ürüzgar asdarsız uluorta ve boğazı körüklü çizme çeşidi vardır.
Çoraplar: Çoraplar yünden iplikten ve tiftikten örülür. Siyah beyaz kahverengi kurşunî renklerde olur.
Ayrıca bu çoraplar üzerine çeşitli nakışlar konur. Nakışlar civankaşı tavşan izi süt yüzü kaseli masalı melez hanım camdan sallandı dürzü bıyığı akıtmalı yar küstü gönül karıştı hanım cimciği sarhoş yolu kabak çiğidi kaz ayağı dinari yılan eğegüsübaklava kesimi kışla penceresi fıstıklı burmalı saç örgüsü yar yare küstü incili göbek ciğer deldi örümcek ağı çatık kaşalbayram irendeli (Rendeli) yaran çimciği hanım teri kordonlu karanfilli lifli güllü pencereli bütün tor bademli ve güllü dallı gibi isimler alır.
Fesler: Fesler erkekler ve kadınlar tarafından giyilir. Al mor ve şarabî renklerde olur. Kadın fesleri küçük ve dar er-kek fesleri büyük olur. Püskül ve gamze sayısına göre (5-6-7 ve 8 daha çok) ad alırdı. Püskülün boyu kadınlarda uzun erkeklerde kısa olur. Kadınlarda feslerin üzerine altın dizilir. Bu altınların feste çok oluşu ailenin zenginlik durumuna bir ölçü olur.