Esmer Melek
Termometrelerin çalışma prensibi
Etrafınıza baktığınızda farklı elektronik cihazlarda ya da araç gereçlerde, görevi sıcaklık ölçmek ya da belirlemek olan bir çok farklı termometre görürsünüz.
• Dış ortamda bulunan termometre havanın ne kadar sıcak ya da soğuk olduğunu gösterir.
• Buzdolabında ya da gıdalarda bulunan termometre örneğin etin ya da sebzelerin ne kadar soğuk olduğunu gösterir.
• Ocaklarda bulunan termometre, ocağın ne zaman kapanacağını gösterir.
• Fırında bulunan termometre fırının istenilen sıcaklıkta kalmasını sağlar.
• Tıp alanında kullanılan termometre küçük bir alanda sıcaklığı kesin olarak gösterir.
Termometre Çeşitleri Nelerdir ve Nasıl Çalışır
• Cıvalı Termometre (tüplü termometre)
Cıvalı termometreler genelde camdan yapılmış bir tüp içinde bulunan cıvadan meydana gelir.
Cıvalı termometrelerin çalışma mantığı basit bir prensibe dayanır, sıcaklığı artan sıvının hacminin artması. Sıvılar soğukken daha az yer kaplar ve ısıtıldıkları zaman kapladıkları alan artar. Bu prensip gazlar için de geçerlidir ve uçan balonların çalışma mantığı da bu şekilde gerçekleşir.
Günlük hayattan kullandığınız bir çok sıvı vardır fakat bunların sıcaklığı arttığında genişlediğini muhtemelen fark etmemişsinizdir bunun sebebi bu genişlemenin çok küçük miktarlarda olmasıdır. Bu sebeple tüm cıvalı termometrelerin sıvı haznesi uzun ve dar (ince) bir tüp şeklindedir.Böylece sıvıdaki hacim artışını çok daha net görebilir.
Termometre Kalibrasyonu Nasıl Yapılır
Fahrenheit (fahrenayt) Skalası;
Fahrenheit keyfi olarak suyun donma ve kaynama noktaları arasındaki farkın 180 derece olmasına karar verdi. Fahrenheit prensibinde kalibrasyon şu şekilde yapıldı. Termometresini donmuş suyun içine koydu ve termometresini işaretledi, bu sırada cıva seviyesi 32 yi gösteriyordu, daha sonra kaynayan suya termometresini koydu ve 212 derece ölçtü ve bunu da işaretledi. Böylece suyun kaynama ve donma noktası arasındaki farkı 180 olarak buldu ve bu iki sıcaklık noktasının arasını eşit mesafelerde işaretledi. Böylece bizim santigrat termometresiyle 100 derece olarak hesapladığımız sıcaklık farklını, o 180 dereceye bölerek daha ayrıntılı bir skala ve ölçüm yapmış oldu.
Celsius (Santigrat) Skalası;
Yine aynı şekilde Ander Celsius keyfi olarak suyun donma ve kaynama noktası arasındaki sıcaklık farkını 100 dilime bölmeye karar verdi. Suyun donma noktasını 100 derece olarak belirtti, fakat daha sonra bu skala dönüştürülerek, donma noktası 0 ve kaynama noktası 100 derece şeklinde getirildi.
Görüldüğü gibi termometre skalaları tamamen keyfi olarak belirlenmiştir. Siz de isterseniz kendi skalanızı belirleyebilirsiniz, bunun için suyun donma ve kaynama noktalarını kullanmak oldukça pratiktir.