Kayıtsız Üye
yüklem nedir vikipedi özet yazı lazım
Deli Sevdam
Yüklem Nedir Vikipedi
Türkçe yüklemi cümle sonunda olan bir dildir.
Bir dilde anlatım birimi esas olarak cümlelerdir. Cümlenin temel elemanları özne ve yüklemdir: "Yazar yazdı", gibi. Ancak nesne ve yardımcı elemanlar cümleyi bütünler. Berkan yazdı, (ne, neyi), Yazar makale yazdı, olur. Her dilin orijinalliği konuşmada ve yazıda cümlelerinde belli olur. Tek harf, tek hece, bir söz, bir sözcükle de cümle kurulsa bile, yapı itibariyle cümle esas elemanlarıyla cümledir. Buna sentaks denir. Sözdizimi açısından bir cümlenin sonu yoktur, yüklem tek olsa bile, özne ile arasına binlerce tümleç girebilir. Buna en iyi örnek uzayıp giden Osmanlıca cümleleridir.
Cümlenin devrik olması, yani yüklemin başa gelmesi cümledeki yapıyı bozmaz: Makaleyi yazdın mı, cümlesiyle Yazdın mı makaleyi, cümlesi edebiyat açısından bir değer taşır. Cümlede ağırlık, anlam vurgusu Türkçede yüklemdedir.
Türkçenin doğru ve iyi cümle kuruluşunda yüklem birinci elemandır, çünkü özne tek başına anlam ifade etmez, tümleç ise yardımcıdır. Yüklem en az bir söz olabildiği gibi birçok söz de olur, sıralı da olur, illa fiil olması gerekmez, her tür sözcük yüklem olabilir. Olumlu, olumsuz, sıralı,eklemeli,-dir-dur-miştir-muştur’lu ifadeler, tamlamalı yüklemler yaygın kullanımlardır.
Özne, yükleme göre, yüklemin türüne ve çatısına göre değişir. Etken fiilin öznesi gerçektir, edilgenin öznesi değildir. Tanımlı ifadelerde bu yaygındır: Viki, özgür bir ansiklopedidir, gibi. Bu ansiklopedide sansür yoktur, gibi.
Örtülü özneler, edilgen çatıda ortaya çıkar, -dan-den-yle-ınca-ince-ca ekleriyle biten yardımcı sözlerle belirtilirler. Yanlış anlama nedeniyle site kapandı, gibi. Microsoft Bill Gates tarafından kuruldu, gibi. Yeni sürüm çıkınca haber verilecek, gibi.
Yüklem için nesne de önemlidir, yüklemin hareketinden etkilenip, belirtili yahut belirtisiz olur. Dolaylı (yön, yer) tümleç, yüklemin anlamını tamamlayıcıdır, cümlede yer alıp almaması cümleyi kurana bağlıdır.
Yüklem fiilse cümle fiil cümlesi, isimse isim cümlesi olur. Fiil yüklemleri kişi ve zaman ekleri alır. İsim yüklemleri ek fiil alır ki, Türkçede ekfiil -imek’tir. Yazıda olmak suretiyle en geleneksel tip -dir-dır’larla biten yüklemdir. Tanımlı cümlelerde var’lı, yok’lu yüklemler de böyledir.
Yüklemin sonda yer alması kuralına mukabil devrik, gizli yüklem cümleleri Türkçede anlatıma değişik bir tat verir: Vikide bir vikipedist. Gittiği kadar. Kimse tam değil. Bilgi sonsuz., gibi. Bu tür kesik cümlelerde yüklem gizlidir.
Yakın zamana kadar Türkçede resmi bir yüklem yazı tarzı vardı. Cümlelerin sonları hep -mıştır’la biterdi. Basın son otuz yıldır -dir’le biten yüklem kullanmaktadır.