Kayıtsız Kullanıcı
fiilimsiler cümlede nasıl bulunur bu konuda bilgi verebilirmisiniz
Deli Sevdam
FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER)
Fiilimsi: Fiil köklerine farklı ekler gelerek ortaya çıkan kelimelerin isim, sıfat, zarf olmuş biçimleridir.
Fiilimsiler üç ana grupta incelenir.
1) İSİM – FİİLLER (AD – EYLEMLER):
Fiil soylu sözcüklerin sonuna –mak, -mek , -ış, -iş, -uş, -üş, -ma, -me ekleri getirilerek yapılır.
NOT 1 : İsim- fiil ekiyle türetilen bazı sözcükler, isim- fiil özelliğini yitirip kalıplaşarak kalıcı bir nesne ya da kavram adı olabilir.Artık bunlara isim- fiil eki olarak bakmamak gerekir.
*Kaymak, çakmak, dondurma, kavurma, dolma, gözleme, bağış, geviş…
NOT 2: Fiilden fiil yapım eki olan –iş ile isim- fiil eki olan –iş’ i birbiri ile karıştırmamak gerekir.Anlamsal olarak fiilden fiil yapım eki (işteşlik eki) bir işi karşılıklı ya da birlikte yapma anlamı verirken isim fiil eki böyle bir anlam vermez.
NOT 3: Fiilden fiil yapan olumsuzluk eki olan –ma, -me ile isim fiil eki olan –ma,-me birbiri ile karıştırılmamalıdır.
Fiilden fiil yapan –ma, -me fiile olumsuzluk anlamı katarken isim fiil eki olan –ma, -me fiile olumsuzluk anlamı katmaz.
2. SIFAT – FİİL (ORTAÇLAR)
Fiil soylu sözcüklerin sonuna –an, -en, -ası, -esi, -mez,
-maz, -ar, -er, -dık, -dik, -duk, -dük, -tık, -tik, -tuk, -tük ,
-ecek, -acak, -miş, -mış, -muş, -müş ekleri getirilmek suretiyle yapılır. Sıfat- fiil ekleri genellikle sıfat tamlaması kurar.
NOT: Zaman ekleriyle sıfat fiil eklerini karıştırmamak gerekir. Zaman ekleri, şahıs ekinden önce fiile gelerek fiili yüklem yapar. Sıfat fiil ekleri ise genellikle fiilleri sıfat yapar ve üzerine isim çekim eklerini alabilir oysa zaman ekleri isim çekim eklerini alamazlar.
-acak eki burada tamlamanın tamlayan ögesinin bir ekidir, ‘zamanım’ kelimesi tamlanandır.
3. ZARF FİİL (ULAÇ, BAĞ – EYLEM):
Fiil kök ve gövdelerinin üzerine –ınca, – dıkça, – dığında, -ken , -r… -mez, -alı, -erek, -madan, -meksizin, -a…-a, -ıp ekleri getirilerek oluşturulur. Zarf- fiil ekleri alan fiiller temel cümlenin zarf tümleci olurlar.
Bu ekler fiillere geldiklerinde ortaya çıkan kelimeler zarf olurlar. Bir cümlede zarf fiil var mı yokmu? Bunu nasıl anlarız?
Eğer o kelime "Nasıl" veya "Ne zaman" sorularına cevap veriyorsa zarf fiildir.
Ahmet eve düşünerek gitti. (Ahmet eve nasıl gitti?)
Eve gelir gelmez bilgisayarın başına geçiyor. (Ne zaman bilgisayarın başına geçiyor?)
NOT 1: Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar da yan cümle var demektir.
NOT 2: Bir cümlede fiilimsi varsa o cümle girişik birleşik bir cümledir.
NOT 3: Bir cümledeki fiilimsi sayısıyla temel cümlenin yükleminin toplamı o cümledeki yargı sayısını verir.