Kara Gözlü
Kadınlarla Tokalaşmak, Kadınlarla Tokalaşmak Haram mı?
Modern zamanlara mahsus bir problem olan mahrem/yabancı kadınlar ile tokalaşma, toplumumuzda zaman zaman tartışılan bir konudur Bu çalışmamızda; yaşadığımız çağın sosyal şartlarının, kadın erkek ilişkilerini farklı boyutlara taşımasıyla daha belirgin hale gelen tokalaşma probleminin dini kaynağı/delili olarak gösterilen rivayetlere semantik bir tahlil yapmaya ve metin tenkidinde bulunmaya çalışacağız Çalışmamızın amacı, kadınlar ile tokalaşmanın ;haram; olup, olmadığını tespit değildir Amacımız, söz konusu rivayetlerden hareketle verilen ;mahrem/yabancı kadınlar ile tokalaşma haramdır; hükmünün ne derece isabetli olduğunu, bu hükme delil sayılan rivayetlerin (böyle bir hükmün çıkarılması için) yeterli olup olmadığını ve doğru anlaşılıp anlaşılmadığını semantik açıdan analiz yapmaktır [1]
Tokalaşmanın Haramlığına Delil Sayılan Rivayetler Bu konuda varit olan rivayetlerin çoğu Âişerden nakledilmiştir Rivayetler ise kadınların Rasûlullahra biatleri ile ilgilidir Kadın sahâbîlerin Hz peygambere biat etmeleri; Medîneye hicretten, Hudeybiye antlaşması sırasında ve Mekkernin fethinden sonra olmak üzere birkaç defa olmuştur Rasûlullahrın kadınlardan biat almasının nedeni, Mümtehine Sûresirnde nazil olan ayetlerdir Hudeybiyerde yapılan antlaşmaya göre, İslamrı kabul ederek Mekkeden Medinerye gelen kadınların geri gönderilmesi gerekiyordu Ancak müslüman bir hanımın, kafir kocasının nikahı altında kalamayacağı için Mümtehine Sûresi bu konuya açıklık getirmiş ve bu durumdaki muhacir kadınlar, imtihan edilerek, yani gerçekten inanmış olup olmadıkları araştırılarak, kendilerinden biat alınmıştır Çalışmamıza konu olan rivayetlerin çoğu, bu sosyal gelişmeler ile alakalıdır
Mümtehine Sûresindeki ayetler şöyledir:
; Ey iman edenler! Mürmin hanımlar size katılmak üzere hicret etmiş olarak geldiklerinde onları imtihan edin Gerçi Allah onların imanlarını pek iyi bilir Ama siz de onların mürmin olduklarını anlarsanız, artık onları kafirlere geri göndermeyin Bundan böyle bu hanımlar kafir kocalarına, kafir kocaları da bu hanımlara helal değildir Bununla beraber kocalarına vermiş oldukları mehirleri siz iade ediniz Kendilerine mehirlerini vererek bu kadınlar ile evlenmenizde bir sakınca yoktur Kafir kadınları nikahınızda tutmayın Onlara harcadığınız mehri, evlenecekleri kocalarından isteyiniz Kafirler de, İslamr1a girip sizinle evlenen eşlerine sarf etmiş oldukları mehri sizden geri istesinler Allahrın hükmü budur Aranızda o hükmeder Zira Allah her şeyi hakkıyla bilir, tam hüküm ve hikmet sahibidir[2]
Ey peygamber! Mümin hanımlar Allaha hiçbir surette ortak koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocuklarını öldürmemek, iftirada bulunmamak, gayr-ı meşru bulduğu bir çocuğu kocasına isnat etmemek, senin kendilerine emredeceğin marrufta sana isyan etmemek hususlarında sana biat etmeye geldiklerinde, sen de onların biatlarını kabul et ve onlar için Allahrtan af dile Çünkü Allah Gafurrdur, Rahîmrdir, affı ve ihsanı boldur;[3]
Aşağıda zikredeceğimiz hadisler, kadınların Rasûlullah ile biatleşmesi durumunu anlatan rivayetlerdir:
Âişe naklediyor: Bu ayet ile ilgili olarak Rasûlullah kadınlar ile, Allaha hiçbir şeyi eş koşmamaları konusunda biat alıyordu Rasûlullah biatı söz ile aldı Onun eli, sahip olduğu kadınlardan başkasının eline değmemiştir[4]
Buhârî, yukarıda vermiş olduğumuz Âişenin rivayetini müteakip Ümmü Atiyyerden de şu hadisi nakletmiştir:
Rasûlullah ile biatleştik Bana; Allahra hiçbir şeyi eş koşmasınlar ayetini okudu Bunun üzerine kadınlardan biri ( kendisini kastediyor[5] ) hemen elini çekti ve şöyle dedi: Falanca kadın bana cahiliyye matemi tutmuştu onun bende hakkı var, ondan izin almak isterim Rasûlullah bir şey demedi Kadın gidip geldi ve biat etti;[6]
Buhârî aynı hadisi Kitâburş-Şurûtrta şu lafızlar ile tahriç (rivayet) etmiştir:
Âişe naklediyor: Vallahi Rasûlullahr17;ın eli biatlaşma esnasında hiçbir kadının eline değmedi O, ancak söz ile biat almıştır[7]
Yine Buhârî az bir lafız değişikliği ile Kitaburt-Talâkrta da tahriç etmiştir:
Hayır, Allahra yemin olsun ki, onun eli hiçbir kadının eline değmemiştir Ancak o, kadınlardan söz ile biat almıştır[8]
Ebû Dâvûd aynı hadisi Cihad kitabında zikretmiştir Ancak, hadisin geçtiği babın adı yine ;kadınlar ile biatr1;tir Hadisin ravisi ise yine Âişe;dir
Rasûlullahın eli asla bir kadının eline değmemiştir Ancak, bir kadın ( tokalaşmak istediğinde ) ona mani olmuş, kadın da bunu kabul etmiştir Bunun üzerine Rasûlullah git senin biatını kabul ettim demiştir[9]
Tirmizî aynı hadisi, Âişeyi zikretmeksizin mürsel[10] olarak Marmer, Tâvus ve babası tarikiyle (kanalıyla/yoluyla) nakletmiştir [11]
İbn Mâcernin rivayetinde lafız az da olsa değişmiştir Ancak, rivayetin ilişkili olduğu konu yine aynı, yani kadınların biat etmeleri konusudur
Muhammed b el-Münkedir, Ümeyme bt Rukaykar17;nın şöyle dediğini nakletmektedir:
Kadınlar topluluğu içinde Rasûlullahra biat etmeye geldim Bize; Gücünüzün yettiğince, ben kadınlar ile tokalaşmamrdiyordu [12]
Bu rivayetin farklı beş versiyonunu İbn Hanbel nakletmiştir İbn Hanbelin naklettiği Ümeyme bt Rukayka rivayetinin daha kapsamlı olan versiyonunu burada zikretmek istiyoruz Bu rivayetlerin tamamı M İbn Münkedir tarikiyle gelmektedir Yani rivayetler mürseldir
Ümeyme bt Rukayka durumu şu şekilde nakletmektedir: İslam üzere biatleşmek için kadınlar topluluğu içinde Rasûlullaha gittim Biz kadınlar; Ey Allahn Rasûlü! Sana, Allaha hiçbir şeyi ortak koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocuklarımızı öldürmemek, bilerek iftira ve suçlamada bulunmamak, maruf olnda sana isyan etmemek üzere biat ediyoruz, dedik O da bize; Gücünüzün yettiği kadar, diyordu Biz, Allah ve Rasûlü bize, bizden daha merhametlidir, hadi sana biat edelim yâ Rasûlallah, dedik Rasûlullah da, Ben kadınlar ile musafaha etmem Ancak benim yüz kadın için söylediğim bir söz, tek bir kadın için söylenmiş gibidir buyurdu[13]
Hadisin bir diğer varyantında, Hadi sana biat edelim ifadesi yerine, Hadi tokalaşalım denildiğini, Süfyan b Uyeyne ifade etmektedir İbn Hanbeldeki diğer bir rivayette ise kadınlar Rasûlullaha şöyle demişlerdir: Ey Allahr17;ın Rasûlü! Bizimle musafaha etmeyecek/tokalaşmayacak mısınız?[14]
Taberî aynı konuyla ilgili olarak Rukayka;nın Rasûlullaha; Uzat elini seninle tokalaşalım yâ Rasûlallah! dediğini, nakletmiştir [15]
İbn Hanbel, Esmâ bt Yezîdden, Hz Peygamberrin; Ben kadınlar ile tokalaşmam dediğini nakletmiştir[16]
Hâkim en-Nîsâbûrî Mümtehine Süresir17;nin tefsirinde, Ebû Süfyanın karısı Hindin Rasûlullah ile biatleşmesini şu şekilde nakletmektedir:
Hind biatleşme esnasında Rasûlullahrın koşmuş olduğu şartlardan hırsızlık şartına gelince,Ben bu konuda söz veremem Çünkü kocamın malını çalıyorumr; diyerek elini çekti Rasûlullah da çekti Bunun üzerine Ebû Süfyanra haber gönderildi O da; yaş (taze) olursa helal olsun ama kuru olursa olmaz dedi Böylece Hind Rasûlullah ile biatleşti[17]
· Yrd Doç Dr Dicle Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi Hadis Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
[1] Hadislerin doğru anlaşılmasında,, Semantikr; analizin önemi için ayrıca bkz Mehmet Görmez, Hz Peygamberr17;in Bir Hadis-i Şerifinde Bir Din tanımı, Peygamberimiz Hz Muhammed r11;Özel Sayı-, TD İ B, Ankara, 2000, s 331-338
[2] Mümtehine, 60 / 10 Ayetin yukarıda zikrettiğimiz sebebi nüzûlü için bkz: Süyûtî, Celâleddin, Lübâbur17;n-Nükûl Fî Esbâbir17;n-Nüzûl, Beyrut, 1980, s 211
[3] Mümtehine, 60 / 12
[4] Buhârî, Ebû Abdillah M b İsmâîl, Sahîhur17;l-Buhârî, İstanbul, 1979, Ahkâm, 49 ( VIII, 125 ) Ayrıca bkz: İbn Hanbel, Ahmed, Müsned, Beyrut, tsz, VI, 153
[5] Parantez içinde vermiş olduğumuz açıklamayı, Kâmil Mîrasr17;ın bir tercihi olarak onun tercümesinden aldık Bkz: Kâmil Mîras, Tcerîdi Sarih Tercümesi ve Şerhi, Ankara, 1984, XI, 198-200 Ayrıca bkz: Mehmet Sofuoğlu, Sahih-i Buhârî Tercümesi ve Şerhi, İstanbul, 1989, XV, 7068-69
[6] Buhârî, Ahkâm, 49 ( VIII, 125 )
[7] Buhârî, Şurût, 1, ( III, 173 ) Aynı lafız ile Buhârî Mümtehine Sûresir17;nin tefsirinde bu hadisi tahriç etmiştir Bkz: Tefsîru Mümtehine, 2, ( VI, 61 )
[8] Buhârî, Talak, 20, ( VI, 173) Ayrıca bkz: İbn Hanbel, Müsned, VI, 270
[9] Ebû Dâvûd, Süleyman b El-Eşas es-Sicistânî, Sünen, Humus, 1971, Cihad, 9, ( III, 352 ) İbn Mâce aynı yerde Âişer17;den gelen rivayetlere de yer vermiştir Aynı hadis için bkz: İbn Hanbel, Müsned, VI, 114
[10] Mürsel: Hadis ıstılahında (teriminde) mürsel; sahabeden sonra gelen nesil olan tabiînin, sahebeyi atlayarak doğrudan Hz Peygamberden hadis nakletmesine denir Mürsel, bir zayıf hadis türüdür
[11] Tirmizî, Ebû Îsâ M b Sevre, Sünen, Beyrut, tsz, Tefsîru Sûreti Mümtehine, 2, (V, 411, 3306 numaralı hadis)
[12] İbn Mâce, Ebû Abdillah M b Yezîd el-Kazvînî, Sünen, tsz, yy, Cihad, 43, ( II, 959-60 )
[13] İbn Hanbel, Müsned, VI, 357 Tirmizî, Sünen, Siyer, 37, ( IV, 21-2 ) Mâlik, el-Muvattâ, Beyrut, 1989, Beyr17;ât, 2, s 651, 1842 numaralı hadis
[14] İbn Hanbel, Müsned, VI, 357 Bu konuda daha geniş bilgi için bkz: M Nâsıruddin Elbânî, Silsiletür17;l-Ehâdîsir17;s-Sahîha, Beyrut, 1985, II, 52-58
[15] Taberî, İbn Cerir, Câmiur17;l-Beyân An Ter17;vil-i Âyir17;l-Kuran, Beyrut, 1995, XIV, 101
[16] İbn Hanbel, Müsned, VI, 459
[17] Hâkim, Ebû Abdillah M b Abdillah en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek
sükünet
bilgi için Allah razı olsun