Kara Gözlü
Doping, Doping Nedir, Doping Hakkında Bilgi
Doping Nedir
Doping sporcunun yarışma sırasında fiziksel ve zihinsel performansını arttırmak amacı ile “Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından yasaklanmış madde veya yöntemlerin sporcu tarafından bilinçli veya bilinçsiz olarak kullanımı” olarak tanımlanmaktadır. Doping hem haksız rekabete zemin hazırlaması hem de sporcu sağlığını kısa ve uzun süreli olarak bozar ve hatta olası ölüm risklerinin oluşmasına neden olmasından dolayı spor etiğine aykırıdır. Bu nedenlerle doping WADA Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) FIFA UEFA FIBA IAAF FIG gibi uluslararası spor organizasyonları tarafından yasaklanmıştır.
Doping maddelerinin zararları nelerdir?
Doping maddelerinin hemen hepsi vücutta kısa ya da uzun süreli yan etkilere neden olurlar. özellikle sporcular tarafından en çok kullanılan erkeklik hormonu benzeri maddelerin kalp krizi iyi ve kötü huylu tümör oluşumu karaciğer fonksiyon bozukluğu kısırlık gibi rahatsızlıklara neden olduğu bilinmektedir. Bu maddeleri kullanan sporculardan bazılarının sportif yaşamları sırasında ya da sporu bıraktıktan sonra bu maddelerin kullanımı nedeniyle oluşan hastalıklar yüzünden öldüğü bilinmektedir.
Yasaklı madde sınıfları nelerdir?
IOC tarafından bildirilen yasaklı maddeler 5 ana grup altında toplanmaktadır:
1-Uyarıcılar (Amfetamin efedrin v.b.)
2-Narkotik Analjezikler (Morfin v.b.)
3-Anabolik Ajanlar (Testosteron v.b.)
4-Diüretikler (Furosemid v.b)
5-Peptid hormonlar ve benzerleri (Eritropoietin büyüme hormonü v.b.)
Ayrıca çeşitli kısıtlamalara girmiş bulunan ilaç sınıfları nelerdir?
IOC tarafından bildirilen ve sporcular tarafından kullanımı kısıtlı olan maddeler 5 ana grup altında toplanır:
1- Alkol
2- Marihuana
3- Lokal anesikler
4- Kortikosteroidler
5- beta-blokörler
UYARICILAR
Uyarıcılar merkezi sinir sistemi üzerine doğrudan etkiyle uyarım yapan maddelerdir. Metabolizma hızına beyin omurilik ve kalp üzerine uyarıcı etkileri vardır.Uyarıcılar sınıflaması içinde yer alan efedrin psödoefedrin fenilpropanolamin gibi maddeler grip ilaçlarında da bulunabilirler. Birçok sporcu içinde yasaklı madde olduğunu bilmeden aldığı ilaçlar yüzünden ceza almıştır. Karşılaşma öncesi ilaç kullanmadan önce mutlaka ilacın yasaklı madde içerip içermediği kontrol edilmelidir.
UYARICILARIN YAN ETKILERI
Uyarıcıların yan etkileri doza süreye ve kullanım sıklığına bağlıdır. Düşük dozlarda bile yan etkiler görülebilir yüksek dozlarda olumsuz etkiler daha da belirgindir. Kalp ve diğer hayati organların düzenli çalışması bozulabilir. Uzun süre ve sıcak ortam gibi ciddi koşullarda spor yapıldığında yan etkiler şiddetlenir. Uzun süre kullanımda aynı etkiyi alabilmek için dozu artırmak gereklidir. çünkü bu tür maddelere zaman içinde tolerans gelişir.
NARKOTİK ANALJEZİKLER
Narkotik analjezik ilaçlar hangileridir ve etkileri nelerdir?
Bu grup ilaçlar morfin ve morfinin kimyasal ve farmakolojik benzerleri olup öncelikle ağrı kesici olarak kullanılmaktadır. Ağrıyı hissetmemek için kullanılan narkotiklerin pek çoğu solunum depresyonuna neden olup fiziksel ve psikolojik bağımlılık gibi oldukça tehlikeli yan etkileri bulunmaktadır.
Sporcu bir rahatsızlıktan dolayı ağrı kesiciye gereksinim duyarsa ne yapmalıdır?
Hafif ya da orta derecedeki ağrıların tedavisinde kullanılabilecek çeşitli doping sınıfına girmeyen ağrı kesiciler bulunmaktadır. Sporcu bu konuyu spor hekimine danışarak çözebilir.
ANABOLIK – ANDROJENIK STEROIDLER
Anabolik-androjenik steroidler sporcular tarafından ençok kullanılan doping maddelerindendir vücutta üretilen doğal bir steroid olan testosteron hormonuna benzer etkilere sahip sentetik maddelerdedir. Doğal testosteron “anabolik” (kas yapıcı) ve “androjenik” (erkeğe özgü hal ve davranış) etki sağlar.
Kas gücü ve kas kitlesini artırmak amacıyla kuvvet ve sürat sporlarında kullanılır. Diğer doping maddeleri yarışmadan kısa bir süre önce kullanılırken anabolik steroidlerin etkili olabilmesi için karşılaşmadan aylarca önce ve normal tedavi dozlarının 10-100 katı dozlarda kullanılması gereklidir.
[URL="http://www.hakkinda-bilgi-nedir.com/"][IMG]http://www.hakkinda-bilgi-nedir.com/resim/doping.jpgdolunay[/URL]
ANABOLIK – ANDROJENIK STEROIDLERIN YAN ETKILERI
Sportif performansı artırabilmek için anabolik steroidlerin yüksek doz ve uzun süreler kullanılması gereklidir. Kısa süreli ve düşük dozlarda bile yan etkiler oluşabilmektedir. Anabolik steroidler hemen hemen vücuttaki tüm organlarda yan etkiler oluşturabilir. Anabolik ajanlar normal hormon fonksiyonunu etkiler. Anabolik steroidler karaciğer hastalığı riskini artırır kan basıncını yükseltir yüksek yoğunluklu lipidlerin düzeyini yükselterek kardiyovasküler olay riskinin artmasına neden olur. Bu etkilerinin yanı sıra psikolojik etkileri de bulunmaktadır.
Anabolik ajanların kadınlarda kullanımları sonucu oluşan etkiler:
-Erkeksi karakterlerin oluşması
– Artan agresiflik ruh halinde dalgalanmalar depresyon
– Anormal menstrual sikluslar ve mensturasyonun fonsiyon görmesinin bakılanması
– Yüz ve vücutta fazla tüylenme
– Klitorisin genişlemesi
– Sesin kalınlaşması
Anabolik ajanların erkeklerde kullanımları sonucu oluşan etkiler:
– Akne
– Artan agresiflik ruh halinde dalgalanmalar depresyon
– Testislerin boyutlarının küçülmesi
– Azalmış sperm üretimi
– Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında azalma
– Göğüslerde büyüme
– Vaktinden evvel oluşan kellik
– Prostat bezinin genişlemesi
Bu etkiler uzun kullanımda kalıcı olabilir.
Anabolik ajanların büyüme çağındaki çocuklarda kullanımının etkileri
– Vücut ve yüzde oluşan akneler
– Kemiklerdeki kıkırdak dokusunun erken sertleşmesi sonucu boyda uzamanın ve büyümenin durması.
Diüretik nedir?
Diüretikler böbrek üzerinde etkili olan ve fazla miktarlarda suyun vücuttan atılmasına neden olan bir ilaç grubudur. Bunlar genellikle sporcular tarafından belirli ağırlık sınıflarına girebilmek için (örneğin güreş boks v.b) geçici ağırlık kaybı ve diğer bileşikler ile ilaçların vücuttan atılmalarını sağlayarak doping testlerinden kaçmak amacıyla kullanılmaktadır.
Diüretikler neden yasaklıdır?
Diüretikler kullanımları sonucu ortaya çıkabilecek sağlık risklerine ek olarak idrar numunelerinin seyretilmesi veya daha düşük ağırlık sınıflarında yarışmak amacıyla kilo kaybında kullanılabildiği için yasaklanmıştır. Ayrıca diüretiklerin kullanımı hakça bir yarışmada sporun ruhuna aykırı olduğu için de yasaktır.
Diüretikler vücuda nasıl zararlı olabilir?
Diüretiklerin kullanımı dehidratasyona kas zayıflamasına kramplara kan basıncının düşmesine ve elektrolit dengesizliğiyle oluşan kalp düzensizliklerine neden olabilir. Diüretikler sporcuların sıcaklığı tolere etme yeteneklerini etkileyebilirler.
PEPTİD HORMONLAR
Peptid hormonlar doğal hormonlardır ve diğer hormonların salınımını kontrol ederler. Büyümeyi artıran ve ağrıyı azaltan etkileri vardır. Analoglar sentetiktir ve peptid hormonlara benzer etkide bulunurlar.
Doping kontrolleri nasıl yapılır?Doping Kontrolleri Ulusal ve Uluslararası Dopingle Mücadele Kuruluşları tarafından organize edilmekte ve yönetilmektedir. Dünyadaki Dopingle Mücadele çalışmaları Dünya Anti-Doping Ajansı (World Anti-Doping Agency – WADA) tarafından konulan kurallarla organize edilmektedir.
Ulusal ve Uluslararası Dopingle Mücadele Kuruluşları doping kontrollerini kabul edilen uluslararası standartlara uygun yapmak zorundadır. Bu standartlar Dünya Anti-Doping Ajansı ve/veya Uluslararasi Spor Federasyonları tarafından yayınlanmaktadır. Sporcudan idrar ve/veya kan örneği alan görevliler (Bağımsız Doping Kontrol Görevlileri) bu standartlara uymak zorundadır. Sporcu ve doping kontrolü sırasında ona eşlik eden diğer görevlilerin de (antrenör yönetici doktor vs) doping kontrol örnek alma standartlarını bilmeleri gerekir. Standartlara aykırı bir işlemin yapılması durumunda sporcunun ve / veya ona eşlik eden görevlinin doping kontrol işlemine itiraz etme yetkisi vardır. Itiraz yetkili Ulusal ve Uluslararası Dopingle Mücadele Kuruluşları tarafından değerlendirilip gerekli işlemler yapılır.