NotuiteSane
Solvent – Solvent Nedir – Solvent Hakkında
Endüstride hemen hemen her üretim sektöründe yağ giderme ve temizlik vb. işlemlerde solvent
kullanılır. Halojenli ve halojensiz olmak üzere ikiye ayrılan solventler, içerdikleri kimyasal maddelerin
özelliklerine göre tehlikeli madde ve kullanım sonucunda da tehlikeli atık özelliği gösterirler.
Halojensiz solventler, alifatik ve aromatik hidrokarbon bileşimleridir. Halojenli solventlere ise örnek
olarak , metilklorit, etiklorit, etilenklorit, trikiloretanol, kloroform, kloretan bileşikleri, klorlanmış
benzinler ve klorlanmış fenol verilebilir.
Solvent içeren ürünler nelerdir?
Temizleme ve yağ giderme maddeleri
Boya çıkarıcılar
Boya, vernik, cila ve reçineler
Yapıştırıcılar
Mürekkep ve mürekkep çıkarıcılar
Pestisitler
Kozmetikler
Solventlerin yarattığı tehlikeler nelerdir?
Solventler içerdikleri maddelere göre insan sağlığını farklı şekilde etkileyebilir. Solventlere maruz
kalındığında, kaza olma ihtimali artabilir. Sürekli olarak bazı solventlere maruz kalındığında ise,
kişilerin sağlığı üzerinde uzun süreli etkiler oluşabilir. Örneğin deri iltihabı oluşumu gibi. Sağlık
üzerinde diğer muhtemel etkileri de maruz kalınan solventin özelliğine göre değişir. Çalıştığınız
ortamda,
Solventlerin buhar ve gazlarını solunuyorsanız,
Solventler cilt ile temas edip, absorblanarak içeri alınıyorsa,
Sıvı solventler yutuluyorsa,
bunlara bağlı olarak çeşitli etkiler görülebilir.
Örneğin,
Endüstride, oldukça yaygın olarak kullanılan organik solventlerle cilt temas ettiğinde egzema
oluşur.
Halojenli solventlerden bazıları, beyin, böbrek ve karaciğerde zarara neden oabilir.
Metilpentanon gibi bazı solventler, düşük konsantrasyonlarda bile gözde ve burunda tahrişe ve baş
ağrısına neden olur.
Ayrıca, solventlerin birçoğu yanıcı, uçucu, kolay buharlaşıp ortama zehirli veya patlayıcı gaz
karışımları verebilen özelliğe sahiptir. Bazı solventlerin kanserojenik, ekotoksik, mutajenik ve
uyuşturucu etkileri olabilir. Bunun dışında solventler su için zehirlidir Özellikle halojen içeren
solventler, yanmaları sonucunda dioksin ve furan gibi zehirli gazlar oluşturur.
Solvent üreticisinin yükümlülükleri:
Solvent içeren ürünler 11.7.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren
Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği kapsamındadır. Bu yönetmelik hem solvent üreticisi hem de
kullanıcılar için yükümlülükler içermektedir.
Solvent üreticisi;
“Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanmasına İlişkin Tebliğ” kapsamınca Güvenlik Bilgi Formunu
hazırlayarak alıcı, kullanıcı ve depolayıcıyı ilgilendirmekle yükümlüdür. Güvenlik Bilgi Formlarının
profesyonel kullanıcılar ile tehlikeli kimyasalları depolayanlara iletilmesi zorunludur. Alıcının
bilgilendirilmesinden üretici , ithalatçı ve dağıtıcı müteselsilen sorumludur.
Güvenlik Bilgi Formları, madde/müstahzar ve şirket/iş sahibinin tanımı, bileşim/içindekiler
hakkında bilgi, tehlikelerin tanıtımı, ilk yardım tedbirleri, kaza sonucu yayılmaya karşı tedbirler,
kullanma ve depolama, maruz kalma kontrolleri/kişisel korunma, fiziksel ve kimyasal özellikler,
kararlılık ve reaktivite, toksikolojik bilgi, ekolojik bilgi, bertaraf bilgileri, taşımacılık bilgisi, mevzuat
bilgisi ve diğer bilgiler olmak üzere 16 başlığı içerecek şekilde hazırlanmalıdır.
Solventler, yönetmelik hükümlerine uygun olarak etiketlenmelidir. Etiket, üretici bilgileri,
kimyasalın adı ve kapalı formülü, ürünün ticari adı, amaçlanan kullanım alanı ve içeriğine giren
maddelerin tehlike sembolleri, risk ve güvenlik kodları, kimyasal tanımı ve etkin madde yüzdesi ve
diğer katkı maddeleri ve en azından bunların grup tanımlarını içerecek şekilde etiketlenmelidir.
Solventler, normal depolama ve taşıma koşullarında, sızma, kaçak, dökülme, bulaşma vb. yollarla
ambalaj dışına çıkmaları önlenecek şekilde ambalajlanmalıdır.Ambalajın şekli ve etiketleri, genel
görünüm ve kapsamları açısından, gıda maddelerinin ambalajları ile aynı ve karıştırılabilir benzerlikte
seçilmemelidir.
Solventler, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde depolanmalıdır. Bu maddelerin kötü
amaçlı veya sorumsuz kişilerin eline geçmemesi ve amaç dışı kullanılmaması için gerekli önlemler
alınmalıdır.
Solvent kullanıcısı;
Üretici veya satıcıdan Güvenlik Bilgi Formunu temin etmelidir.
Ürün etiketi ve Güvenlik Bilgi Formunda yer alan depolama, taşıma, kullanma talimatlarını
uygulamalıdır.
Solvent içeren maddeleri kullanırken nelere dikkat edilmelidir?
! İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatına uygun olarak gerekli kişisel koruyucu donanım ve kıyafetleri
kullanın.
! Halojen içeren solventli maddelerden kaçının.
! Solventlerinizi tasarruflu olarak kullanın.
! Solvent içermeyen su bazlı ürünlerin kullanımını tercih edin.
! Her bir işlem için ayrı solvent yerine çok amaçlı bir solventin kullanılmasını tercih edin.
! Solventleri ya da solvent içeren ürünleri sadece iyi havalandırılan yerlerde kullanın.
! Bu maddeleri kullanırken, etiketlerin üzerindeki tehlike bilgilerine ve güvenlik önerilerine dikkat
edin.
! Solvent ve solvent içeren maddeleri hiçbir zaman kanalizasyona atmayın.
! Solvent veya solvent içeren herhangi bir ürün ile cilt temasından kaçının ve gereken yerlerde
koruyucu giysiler kullanın.
! Cildinizden boya, yağ vb. maddelerin giderilmesi için kesinlikle solvent kullanmayın.
! İş sırasında solvent kullanırken yemeyin ve sigara içmeyin. Ayrıca çalıştıktan sonra, yemeden ve
içmeden önce ellerinizi iyice yıkayın.
! Toksik gaz oluşturabilen klorlu solvent bu-harı içerebilecek olan alanlarda sigara içmeyin, kaynak
yapmayın, ateşle yaklaşmayın ve çıplak ateş kullanmayın.
! Solventleri kapalı konteynırlarda saklayın ve solvent atıkları için sızdırmaz konteynırlar
kullanın.konteynerlerin altına sızma ve dökülmeyi önleyici tablalar yerleştirin.
! Kapalı alanlarda, gerekmedikçe ve uygun havalandırma olmadıkça solvent içeren maddeler
kullanmayın ve bu alanlarda gerektiğin-de uygun maskeler kullanımını sağlayın.
Solvent ve solvent içeren atıklar ne yapılmalıdır?
Solventler kullanım ömrünü doldurduğunda atık haline gelmektedir. Belli bir bölümü buharlaşarak
ortam havasına karışmakta ve havalandırma ve proses bacaları sayesinde atmosfere hava emisyonları
şeklinde verilirken belli bir bölümü de ortam havasına karışır. Ortam havasındaki solvent gerekli
ölçümler yapılarak “İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı”na uygun işyeri ortam havasını sağlayacak
önlemler alınmalıdır. Çalışanlara gerekli kişisel koruyucu ekipmanlar sağlanmalıdır. Bacadan atılan
emisyonlar da “Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”nde verilen sınır
değerleri ve koşullarını sağlamalıdır.
Atık haline gelen solventler, içerdiği maddenin özelliği itibariyle “Tehlikeli Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği”ne göre tehlikeli atık olarak adlandırılır ve yönetmelik hükümlerine göre tehlikeli atıklar;
Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisanslı veya geçici lisans almış solvent geri kazanım tesislerinde
işlenmelidir. Ayrıca bu tesislere nakliyesi Valiliklerden lisans almış nakliye araçları ile yapılmalıdır.