Rosalinda
Köpük Kullanarak Yangın Söndürme Yöntemi, Özellikleri, Kullanımı
Köpük; Basınçlı su + Deterjan + Hava karışımından mekanik olarak elde edilen, yağ veya sudan daha düşük yoğunlukta, düşey veya yatay yüzeylere yapışabilen, yanan sıvının üzerinde bir örtü meydana getirerek havanın içeri girmesini, patlayabilen gazların dışarı çıkmasını önleyen, bu özelliklerini uzun süre devam ettiren, küçük kabarcıklardan meydana gelen kararlı bir kütledir.
Köpük; Sıvı madde yangınlarının en ideal söndürme maddesidir.
Suya katılması gereken köpük konsantresinin ( Deterjan ) % olarak oranına karışım oranı denir. Bu oran genellikle % 1 – % 6 arasında değişmektedir.
Köpük hacminin karışım miktarına, oranına Köpürme Sayısı denir.
Yanan bir sıvıya köpük uygulandığında;
a- Köpük yanıcıyı kaplar,
b- Köpük yanıcıyı bastırır,
c- Köpük yanıcıyı ayırır,
d- Köpük yanıcıyı soğutur,
– Köpük yanan maddeyi kapladığında hava ve ısı ile teması keser. Ortamda oksijen Olmadığından ısı yanan maddeye ulaşsa dahi yanma olmaz. Kaplama oksijeni saf dışı bırakır.
– Köpük yanan maddeyi bastırır. Yanıcı sıvılar oda sıcaklığında dahi buharlaşabilirler. Sıvının yüzeyinden yukarı doğru çıkan buhar ısı kaynağının yanan maddeye daha kolay ulaşmasını sağlar. Yanan sıvıya uygulanan köpük sıvının tüm yüzeyine dağılarak buharlaşmayı önler. Etrafa dağılan yanan sıvıya köpük püskürtülürse yanan maddeyi bastıran köpük tutuşmayı önler. Bastırma yanıcıyı saf dışı bırakır.
– Köpük yanıcıyı ateşten ayırır. Yanan sıvının üzerine uygulanan köpük yanan maddenin ısı kaynağı ile temasını keser. Ayırma yanıcıyı ve ısıyı saf dışı bırakır.
– Köpük yanan maddeyi soğutur. Köpük temel olarak sudan oluştuğu için ulaştığı her yanan maddenin en azından üst seviyelerinin (bilgi yelpazesi.net) sıcaklığının düşmesine neden olur. Yanan maddenin soğumasını sağlayan köpük yangının sönmesine neden olur. Soğutma ısıyı saf dışı bırakır.
Köpüklerin çoğu, yüzey gerilimleri oldukça düşük deterjanlardan üretilirler. Köpük Isı ve alevle karşılaştığı zaman bozulabilir ve bileşimindeki su buharlaşır. Bu nedenle yanan yüzey üzerine kaybı telafi edecek yeterli miktarda köpük uygulanmalı ve söndürülen sıvı üzerinde bir köpük tabakası sürekli oluşturulmalıdır. Köpük mekanik veya fiziksel zorlamalar sonucunda kolayca özelliğini yitirebilirler. Bazı kimyasallar ve sıvılar köpüğü süratle bozarlar. Bu nedenle köpük yanan maddenin özelliklerine uygun olmalıdır.
Deterjan Türleri;
Kullanım alanlarına ve yapılarına göre özel amaçla üretilmiş deterjan türleri vardır.
A- Proteinli Deterjan;
Yüksek molekül ağırlığına sahip doğal protein polimerleridir. Doğal proteinli maddelerin hidrolize edilmesi ve bozulmayı, parçalanmayı önleyici katkıların ilave edilmesi ile elde edilir. Bunlar sadece düşük genleşmeli köpük üretimine elverişli olup uzun mesafeye atılabilen deterjanlardır.
% 3 ve % 6 oranlarında imal edilmektedirler. % 6 kullanım oranlı bir protein deterjanı demek 6 litre protein deterjanı 94 litre su ile hacimsel olarak karıştırılacak ve püskürtülecek demektir. Bunun için sistemde mevcut melanjörün ayarını 6 ya getirmek yeterlidir. Proteinli deterjanlar B sınıfı yangınlar içine giren benzin, mazot, gaz yağı, jet yakıtı, Fuel-oil gibi akaryakıtlar ile hexane ,naphta ,ham petrol vb. yangınlarda kullanılırlar.
B- Sentetik Deterjan;
Hidrokarbon sülfat esaslıdır. Çokmaksatlı deterjanlar olup ağır, orta ve hafif köpük üretiminde kullanılırlar. Sentetik deterjanlar kuvvetli ıslatıcı güce sahiptirler. % 1,5 – % 2,5 – % 6 kullanım oranlı olarak üretilirler. Yüksek genleşmeli köpük üretimine sahip deterjanlardır. Özelliklerinden dolayı, selüloz bünyeli malzemeler pamuk, iplik, kumaş kağıt ve odun gibi malzemeler bünyelerine suyu çok zor çekerler, dolayısıyla yanan bu malzemelere su işlemeden evvel sentetik deterjanlı köpük bir süre uygulanmalıdır. Böylece yanan bu malzemelerin suyu emme kabiliyeti arttırılmış olacaktır. Daha sonra su işlendiğinde tüm malzemelerin içine kadar su sirayet edecek ve soğutma gerçekleşmiş olacaktır.
Sentetik deterjanlar, yüksek genleşmeli köpük üretimine elverişli olması nedeniyle ulaşılması mümkün olmayan bodrum katlara, yeraltı depoları, maden ocakları vb. gibi yerlerin köpük ile doldurularak;
– Soğutmak suretiyle,
– Boğmak suretiyle,
– Buharları seyreltmek suretiyle, oksijen konsantrasyonunu azaltarak söndürülmesini mümkün kılarlar.
C- Fluoro Proteinli Deterjan;
Proteinli deterjanın etkinliğini daha da arttırmak amacıyla bünyelerine yüzeysel aktiviteli fluoro karbon maddeler bağlamak suretiyle elde edilen deterjanlardır. Düşük genleşmeli köpük üretimine elverişlidir. Etkinlikleri proteinli deterjandan daha fazladır. Söndürme süreleri daha kısadır. % 3 ve % 6 kullanım oranlarında imal edilirler. Uzak mesafeye atılabildiği gibi enjeksiyon sistemi ile de akaryakıt depolama tanklarının altından da verilebilirler.
D- AFFF (AQUA FİLM FORMİNG FOAM) Deterjanı;
Bu tip deterjanlar bünyelerinde yüksek konsantrasyonda fluoro karbon bulunduran sentetik deterjanlardır. Düşük ve orta genleşmeli köpük üretimine uygun olup bünyelerindeki fluoro karbon sayesinde yakıt yüzeyi ile köpük tabanı arasında sulu film tabakası oluşturarak köpüğün süratle yayılmasını sağlamak suretiyle ani ve kesin söndürme sağlarlar. Oluşan su film tabakası yanan yüzeyi soğutan ve yanıcı buharları geçirmeyen bir özelliğe sahiptir. Bu özellikleri sayesinde AFFF tip deterjandan elde edilen köpüklerin gaz geçirgenlik mukavemeti yüksektir. Söndürme güçleride yüksektir. % 1 – % 3 – % 6 kullanım oranlarında imal edilmektedirler. Alkoller hariç, bütün likit hidro karbonların söndürülmesinde etkindirler. Ayrıca ıslatma güçlerinin de yüksek olması sayesinde pamuk, kağıt, ahşap vb. A türü yangınlarında söndürülmesinde kullanılmasını mümkün kılar.
E- Alkol Tipi Deterjan;
Su ile karışan ve genellikle çözücü olarak kullanılan Polar sıvılar bu tip köpükleri parçalar polar çözücülere örnek olarak alkol, aseton, asetat, akrilonitril yapıda ve bunların karışımı olan boya tinerleri gibi kimyasallar sayılabilir. Bu maddelerin yangınında alkol tipi deterjan kullanılır. Alkol tipi deterjan protein esaslı olup, yakıt yüzeyi ile köpük örtüsü koruyucu bir film tabaka meydana getiren katkı maddesi ilavesi ile imal edilmektedir. Bu koruyucu tabaka sayesinde köpük kabarcıkları içerisindeki suyun polar solvent ile karışarak köpüğü bozması önlenir. Alkol tipi deterjanın kullanılması özel bir dikkat ister. Çünkü su ile karıştırıldıktan hemen sonra kullanılması gerekir. Bu tür deterjanların kullanım sıcaklıkları 2 o C ile 50 o C arasında değişir.