YaReN
Büyük Buhran nedir?
Büyük Buhran, 1929 yılında başlayarak 1939’a kadar süren ve bütün dünyayı etkisi altına alan ekonomik kriz dönemine verilen addır.
Milyonlarca insanın işsiz kaldığı bir trajedi haline gelen Büyük Buhran, hükümetin genel olarak ekonomi ve topluma karışmaya başladığı dönemdir.
Büyük Buhran’ın başlangıcı "Kara Salı" olarak anılan 29 Ekim 1929 olarak kabul edilir. Bu, Amerikan borsasının dramatik bir şekilde %12,8 oranında düştüğü gündür. Dow Jones Endüstriyel Ortalaması, Temmuz 1932’de dibe vurarak değerinin nerdeyse %89’unu kaybetmiştir.
1930’lar boyunca tüketici harcamaları sürekli azaldığı için işverenler sürekli daha fazla eleman çıkardılar. Bu da sonuç olarak işsizliğin ciddi boyutlara ulaşmasına sebep oldu.
Diğer ülkelerin de bu krizden etkilenerek korumacı bir politikaya yönelmesi yani ithalat-ihracat oranlarının düşüp ülkelerin kendi içlerine dönmesi sonucu kriz, küresel bir boyut kazandı.
Franklin Roosevelt ve İktisadi Yasaları
Büyük Buhran döneminde Herbert Hoover Amerikan Başkanı idi. Ekonomiyi canlandırabilecek reformları hayata geçirmeye çalıştı ancak bunların nerdeyse hiç etkisi olmadı.
1933 yılında, Amerika’daki işsizlik oranı sarsıcı bir şekilde %25’e ulaşmıştı.
Bunun üzerine, 4 Mart 1933’te Franklin Roosevelt başkanlık koltuğuna oturdu ve hemen "New Deal" adını verdiği iktisadi yasalarını yayınladı.
Bunlar ekonominin toparlanmasını öngören kısa dönem programlardı. Bu yasalar sadece ekonominin iyileştirilmesi ve iş destek programlarını kapsamıyordu. Aynı zamanda altın standardı ve yasakların sonunu getiriyordu.
Bunları ikinci "New Deal" yasaları izledi. Yeni kanunlar ayrıca Sosyal Güvenlik Sistemi ya da Federal Yatırım Sigorta Kurumu gibi çok daha büyük kurumlara destek içeren uzun döneme yayılan programları kapsıyordu.
Ancak bütün bunlara rağmen bu yıllarda da işsizlik artmaya devam etti. Roosevelt’in yasalarının ne kadar etkili olduğu konusunda tartışmalar bugün bile hala sürüyor.
Bazıları bu yasaları işyerleri ve işverenlere karşı çok muhalif ve saldırgan olmakla suçlarken, bazıları Büyük Buhran’ın önüne geçemese de, en azından ekonomiyi düzene soktuğu ve çok daha büyük bir çöküşü engellediğini savunuyor.