Kayıtsız Üye
sıfat fiil ekleri nelerdir ?
Deli Sevdam
Sıfat Fiil Ekleri
Sıfat-fiiller, fiillerden yapılan geçici sıfatlardır. Fiil köklerine ve gövdelerine getirilen eklerle yapılırlar. Şekil bakımından fiilin özel biçimleri, işlev yönüyle de isim karakterindeki kelimelerdir. Fiillerin geçici hareket isimlerini oluştururlar. Sıfat-fiiller, bir ismin sıfatı olabilirler, çokluk, iyelik ve hâl eklerini alarak edatlara dabağlanabilirler. Sıfat-fiiller; yerine göre yüklem olur, kalıcı isim olur, sıfat gibi kullanılır, isim gibi çekimlenirler. Bir fiil şekli olan sıfat-fiiller, zaman ve hareket de bildirirler. Sıfat-fiil ekleri, fiillerden çoğunlukla sıfat görevinde kullanılan geçici isimler yapar. Bazı örneklerde kalıcı isimler yaptığı için bu eklerin fiilden isim yapma ekleri arasında gösterilmesi yanlıştır.
Sıfat-fiil yapan ekler şunlardır:
-acak, -ecek: olma-y-acak (dua), öden-ecek (borç), veril-ecek (söz)…
Kalıcı isimler: çekecek, içecek, gelecek, yakacak, yiyecek…
-an, -en: Çok işlek olarak geçici isimler yapar: ağla-y-an (göz), çalış-an (usta), düşün-en (adam), geç-en (yıl), ver-en (el).
Kalıcı isimler: bakan, bölen, çağlayan, düzen, kapan, kıran, tamlanan, tamlayan, yaratan>yaradan.
-ar, -er: bak-ar (kör), dön-er (sermaye), koş-ar (adım), tut-ar (el)…
Kalıcı isimler: tutar, yazar, çizer, döner, geçer, gider, göçer, keser, yeter…
-ası, -esi: İşlek değildir. Dua ve beddualarda rastlanır: adı bat-ası (düşman), canı çık-ası (sarhoş), eli kırıl-ası (hırsız), kör ol-ası (şeytan), sağ ol-ası, yan-ası, yıkıl-ası, öl-esi…
-dık, -dik, -duk, -dük; -tık, -tik, -tuk, -tük : duyulma-dık (söz), tanı-dık (adam), görülme-dik (kalabalık), Bu ekin iyelik ekleriyle kullanımı daha yaygındır: bildiğim, sevdiğim, okuduğumuz, gördüğünüz, yaptığı, seçtiğiniz, yonttuğun, döktüğünüz gibi.
Kalıcı isimler: bildik, tanıdık…
-maz, -mez: çık-maz (sokak), görün-mez (kaza), tüken-mez (kalem), utan-maz (adam)…
Kalıcı isimler: çıkmaz, Korkmaz, Solmaz, Yılmaz, Dönmez, Sönmezgibi.
-mış, -miş, -muş, -müş: kırıl-mış (cam), veril-miş (ödev), oku-muş (adam), sön-müş (ocak)…
Kalıcı isimler: dolmuş, ermiş, geçmiş, yemiş…
-r: bil-i-r (kişi), gör-ü-r (göz)…
Kalıcı isimler: düşünür, gelir, okur, yatır…