ince sızım
Osmanlılarda Toprak Sistemi, Osmanlılarda Toprak Sistemi nasıldı, Osmanlı Devletinde Toprak Sistemi, Osmanlı İmparatorluğunda Toprak Sistemi
Osmanlılarda Toprak Sistemi
A)MİRî ARAZİ:
Mülkiyeti devlete ait olan topraklardır. Mirî toprakların baslıcaları sunlardır:
* Havass-ı Hümayun Toprakları:
Gelirleri doğrudan doğruya devlet hazinesine giren topraklar olup, mukataa ve iltizam yoluyla yönetilirdi.
* Pasmaklık toprakları:
Gelirleri padisah kızlarına ve ailelerin bırakılan topraklardı.
* Malikâne toprakları:
Devlet adamlarına hizmetleri karsılığı mülk olarak verilen topraklardı.
* Yurtluk ve Ocaklık Toprakları:
Fetih sırasında bazı kumandanlara, hizmetlerine karsılık olmak üzere verilen topraklardır.
* Dirlik (Tımar)Toprakları:
Vergi geliri, devlet adamlarına ve askerlere hizmet veya maas karsılığı verilen topraklardır. Dirlik sahibi, toplanan verginin maas olarak ayrılan "Kılıç hakkı" olarak ayrılan bölümünden geriye kalanla CEBELÜ denilen tam teçhiatlı asker yetistirirdi.
Dirlik topraklar üçe ayrılırdı:
a)- Has b)- Zeamet c)- Tımar
B)MÜLK ARAZİ:
Mülkiyeti kisilere ait topraklardır.
İki bölümde incelenebilir:
*Ösriyye (ösür topraklar):
Bu topraklar, fethedildiği zaman MÜSLÜMANLARA verilmis veya fethedildiğinde müslümanlara ait olan topraklardır. Bu gibi topraklar sahiplerinin malı olup, dilediği gibi kullanırlar, satabilirler, vakfe debilirler yada çocuklarına miras olarak bırakabilirlerdi. Bu toprakların sahipleri arazi vergisi olarak ÇİFT RESMİ, ürün vergisi olarak da "ÖSÜR" vergisini verirlerdi.
*Haraciye (Haracî topraklar):
Bu topraklar bir yerin fethinden sonra GAYRî MÜSLİM halkın elinde bırakılan,onlara mülk olarak verilen topraklardır. Sahipleri, dilediği gibi kullanırlar,satabilirler, vakfedebilirler yada çocuklarına miras olarak bırakabilirlerdi. Bu toprakların sahipleri arazi vergisi olarak HARAC-I MUVAZZAF ürün vergisi olarak da HARAC-I MUKASSEM vergisini verirlerdi.
C)VAKIF ARAZİ:
Gelirleri kişiler ya da devlet tarafından hayır kurumlarına bırakılan topraklardı.
Toprak Sisteminde Meydana Gelen Değişmeler
1)Tımar sisteminin bozulmasıyla, "Dirlik topraklar" MİRî MUKATAA’ya çevrilerek, yani gelirleri hazineye devredilerek, pesin alınan bir bedel karsılığı üç yıllığına "İltizam"a verilmeye baslandı.
NOT: Mültezîm denen iltizam sahipleri daha fazla vergi toplamak için halka baskı yapmıslardır. Bu durum "Celali isyanlarına" veya vergisini ödeyemeyen köylünün toprağını terk ederek büyük sehirlere göç etmesine neden olmustur.
2)Devletin artan masraflarının karsılanması için Mukataalar mültezîmlere üç yıllık dönemler için değil, ömür boyu verilmeye baslandı. Bu sisteme MALİKANE USULÜ denilir. (1695’te)
3)"Malikane usulüyle" sağlanan gelirlerde yetmeyince, bu defa Mukataaların yıllık kârları paylara ayrılarak satılmaya basladı. Bu usule de ESHAM USULÜ denilmistir. (1775)
4)Tımar ve zeâmet sistemi II.Mahmut zamanında kaldırılarak basta valiler olmak üzere devlet memurları memurları maasa bağlanmıstır.
5)1854’te "Arazi kanunnamesi" ile MÜLKİYET sistemine geçilerek, uzun süre bir toprağı kullananlar o toprağın sahibi olmuslardır. (Zilliyet)
6)1858’de çıkarılan bir baska "arazi kanunu" ile tarım ürünlerinden alınan çesitli vergiler kaldırılarak, tek vergi olarak "ASAR" vergisi yürürlükte tutuldu.
Ayan ve Eşraf
Sehirlerin, köylerin, asiretlerin ileri gelenlerine "Ayân ve esraf" denilirdi. Bu kisiler bulundukları yerlerde en etkili ve zengin kisilerdi.