Jelibon
Hazar İmparatorluğu (Hazarlar)
Önceleri, Hazarların kaynakları ve hangi soydan geldikleri, kesin olarak bilinmiyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu konuda, değişik görüşler ileri sürülüyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Daha sonra incelenen Musevî, Bizans ve Arap kaynaklarına göre, Hazar ülkesinde yaşayan halkın büyük çoğunluğunun Uygur, Hazar, Bulgar, Sabir ve Peçenek gibi Türk boyları olduğu açıklandı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Hazarların, Batı Hun Devleti’nin yıkıntıları üzerinde devlet kurdukları (468), Göktürk İmparatorluğu’nun batı kolu olarak gelişme gösterdikleri, Göktürkler ile eş kaynaktan geldikleri anlaşıldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Türk adını almaları da bu yüzdendir[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Hazar Haritası
Hazarlar, Sasanîlerle sık sık savaşırlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bizans’la aralarında daha çok barışa dayanan bağlantılar vardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay 627 yılında yapılan Bizans-İran savaşında Hazarlar, Sasanîler’e karşı Bizans’ı tuttular[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay VII[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay yüzyıl sonlarına doğru, Arran Hıristiyanlarının Hazarlar üzerindeki dinî baskıları arttı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Yavaş yavaş eski dinleri olan Şamanlığı bıraktılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay İslâmın doğuşundan sonra hızla gelişen Arap saldırıları, kısa bir süre içinde Âzerbaycan’a yayıldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay İstanbul’u kuşatan Emevî ordularına karşı Bizans; Hazar ve Bulgar Türklerinden yardım istedi (718)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bizans’ın yardımına koşan Hazarlar, Arapların tepkisini üzerlerine çektiler[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu yüzden, bu bölgeyi ele geçiren Araplar, 721-723 yıllarında Hazar topraklarına saldırdılar, başkent Belencer‘i aldılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bunun üzerine Hazar hanı, İdil ırmağı kıyısındaki Akkale ilini başkent edindi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Daha sonra Mervan bin Muhammed, bir ordu ile Belencer’e kadar geldi, şehri yaktı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Derbend’e Arap birlikleri yerleşti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Araplar, bu saldırıların bir süre ardını bırakmadı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay 737 yılında, gene Mervan bin Muhammed, yüz elli bin kişilik büyük bir ordu ile Etil şehri üzerine yürüdü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Oldukça korkulu yollardan, derin vadilerden geçen Mervan, bu ordu ile Kür nehri kıyısındaki Kasak şehrinden Hazarların, Dağıstan’daki büyük ili olan Semender üzerine yürüdü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Orduyu, biri Derbend, biri de Daryal geçidi olmak üzere iki ayrı yoldan geçirerek birdenbire Hazarlara saldırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazarlar, bu beklenmedik saldırı karşısında pek tutunamadılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Mervan bin Muhammed, ordusunu kolayca Etil’e gönderdi, şehri kuşattı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazar hakanı, İdil nehrinin öteki kıyısına geçerek, tarhanlardan kurulu 40 000 kişilik bir ordu ile, Arapların nehri aşmalarını önlemek istedi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Mervan, bu çarpışma sonunda, 20 000 aileyi esir alarak Derbend taraflarına sürdü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Anberi adlı kumandanın yönetimi altına verdiği 40 000 kişilik seçme Arap ordusunu da tulumlara bindirerek nehrin doğu yakasına geçirdikten sonra, Hazar Tarhanının ordusunu dağıttı, Tarhanı öldürttü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bunun üzerine Hazar hakanı, barış istemek ve antlaşma imzalamak zorunda kaldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Mervan bin Muhammed, Hazar hakanına, Etil’e dönme izni verdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ayrıca, İslâm dinini Hazarlar arasında yaymak amacıyla Sabit el-Esadî ve Abdurrahman Hulânû adlı iki Arap hukukçusunu, Hazar hakanının yanında bıraktı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Araplar karşısında başarısızlığa uğrayan Hazarlar, VII[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay ve VIII[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay yüzyıllarda Avrupa ve Bizans ülkelerinde durumlarını korudular[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Kırım ve Azak ülkelerinde daha da güçlendiler[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Kırım Gotları, bu yüzyıllarda Hazarlara bağlıydılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Başlarında Hazar hakanı tarafından tayin edilen bir vali bulunurdu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu genel valilere, Göktürk ve Hazar devletlerinin öteki bölgelerinde olduğu gibi, Kırım’da da tuyun adı veriliyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Gotlar, kendi içlerinde bağımsızdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Daha sonraki yıllarda Hazarlar, yavaş yavaş Gotların bağımsızlıklarına son verdiler (787)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu arada Hazarlar, Don ırmağı üzerinde, bozkır kavimlerinin saldırılarını önlemek amacıyla, Sarhil adını verdikleri bir kale yaptılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ukrayna’nın başkenti olan Kiev’de, Hazar hakanına bağlı üç kardeş tarafından yaptırılmıştı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Hazar Askeri
Bu ağır yenilgiden sonra, Hazarlarla Araplar arasındaki gerginlik arttı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ast Tarkan kumandasındaki 100 000 kişilik bir Hazar ordusu, Kafkas dağlarından hızla güneye indi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Daha önce Arapların saldırısına uğrayan Ermeniye ve Âzerbaycan’a girdi (765)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bütün şehirleri yağma etti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay 100 000 Müslümanı esir alarak götürdü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bununla, Hazar kumandanı, otuz yıl önceki ağır yenilginin öcünü aldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Güneyde Araplara yenilen Hazarlar, batıda, özellikle Avrupa devletleri karşısında önemli bir varlık olarak kaldılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay 787 yılında Gotların Kırım’daki kalelerini alarak, oradaki hakimiyetlerine son verdiler[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Araplar gibi, Bizanslılar da Hazarlarla birtakım akrabalıklar kurma yoluna gittiler[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay İmparator II[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Justinianus, Hazar hakanının kızkardeşiyle; İmparator V[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Konstantinos, bir Hazar prensesiyle evlendi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Halife Harun Reşid zamanında, Hazar hakanı ve yakınları Musevî dinine girdiler[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Hazar İmparatorluğu, bir yandan Norman-Rus, bir yandan Selçuklu ve Kıpçak saldırıları sonucu sarsıldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Gittikçe kuvvetlenen Ruslar, Kiev’i Hazarların elinden aldılar (866)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu olaydan sonra Rusların, Hazar topraklarına yaptıkları akınlar sıklaştı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay 965 yılında Svyatoslav kumandasındaki bir Rus ordusu, bütün Hazar şehirlerini yakıp yıktı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Dağılan Hazar halkı, bazı adalara sığınmak zorunda kaldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazarlar, bir süre sonra Azak ve Kırım’da küçük prenslikler kurarak yaşamaya başladılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bizans’ın yardımıyla Ruslar, buraları da kendi topraklarına kattılar (1016)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Aynı yıllarda, Aşağı İdil ve Terek’teki Hazar devletleri de Oğuz (Selçuklular) ve Kıpçakların saldırıları sonunda ortadan kalktı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Geniş bir alana yayılan Hazarlar; Kıpçaklar, Peçenekler, Oğuzlar gibi yeni Türk boylarına karıştılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Altınordu hakanı Sürbidey Noyan, Etil şehrinde bağımsız yaşayan Hazarların hakimiyetine son verdi (1299), şehrin yakınlarında, Altınordu Devleti’ninin başkenti olan Saray’ı kurdu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazar kağanları, sırasıyla şunlardır: Bulan (620-?); Ubaca; Hızkiya; Menaşe I; Hanuka; İshak; Sabulon; Menaşe II; Nisi; Harun I; Menahem; Benyamin; Harun II (?-931); Yusuf (931-965)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Medeniyet
Bazı kaynaklara göre Göktürk, bazı kaynaklara göre Rus veya İbranî yazısı kullandıkları söylenen Hazarlardan günümüze kadar, ancak iki adet yazılı belge kaldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bunlardan birisi, Hazar hakanı Yusuf bin Harun tarafından, Endülüslü Musevî devlet ve bilim adamı Hasday bin İshak bin Şaprût’a gönderilen mektuptur (960)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Öteki ise bilinmeyen Hazarlı bir Musevî tarafından, hakan Yusuf zamanında (931-965) yazılan bir mektubun, Mısır’da Keniset-el-Şâmi’de bulunan parçalarıdır[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Birinci mektupta, hakan Yusuf, şeceresini saymakta, Musevî dinine girmekle ilgili bilgiler vermektedir[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Mektupta ayrıca, Hazar ülkesinde yaşayan boyları, bunların yaşayış tarzını anlatan cümleler vardır[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Mektuptan anlaşıldığına göre Hazarlar, yarı göçebe, yarı şehir hayatı yaşarlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Nitekim, bu bilgileri bazı Arap kaynakları da doğrular[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Genellikle yazın çadırlarda, kışın şehirlerde oturuyorlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay En ünlü şehirleri, Etil, Saksın, Belencer, Sarkil ve Semender’di[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Başkent Etil’in, İdil ırmağı kıyısında kurulduğu sanılır[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Şehrin batı kesimine Etil (Sarığşın da denir), doğu kısmına Hazarân (Hanbalığ da denir) deniliyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Irmağın ortasında, şehrin iki yakasına dubalı köprülerle bağlı bir ada vardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Şehrin batı bölümü, doğu bölümüne göre daha genişti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Burada hakanın tuğladan yapılmış sarayı vardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Şehrin uzunluğu 25 km idi ve dört kapılı bir surla çevrilmişti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Şehir, dağınıktı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Evler, Türklerin derme evleri (hargâh, büyük çadır da denir) denen, ağaçtan yapılmış ve üstleri keçe ile örtülü türdendi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Onlar, bu evlere odâde adını veriyorlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Pek azı kerpiçten yapılırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hakandan başka hiç kimse tuğla ev yapamazdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Şehirde ayrıca çarşı ve hamamlar vardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Sarkil şehrinde yapılan son kazılardan, şehrin dikdörtgen biçimli; ev yapımında kullanılan tuğlaların, Asya kaynaklı olduğu anlaşıldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Hazar hakanları, savaşlarda, odâde denilen, çadırlı bir arabaya binerlerdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Arabanın her tarafı halılarla döşenir, üzerinde sırmalarla örtülü bir kubbe yükselirdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Kubbenin üstünde, altından yapılmış bir armut bulunurdu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Gelinlerin çeyiz arabaları da, hakanın savaş arabasını andırırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu arabaların on tanesinin kapıları altın ve gümüş levhalarla kaplı olurdu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Arkadan gelen 20 araba ile her türlü çeyiz eşyası, altın ve gümüş kaplar taşınırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazarlar, ölülerini suya atarlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bazı söylentilere göre sonraları, ölüleri yakmağa başladılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bir hakan öldüğünde her birinde birer kabir bulunan 20 odalı bir ev yapılırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Kabirler, ufalanmış taş tozu ile döşenir, içine kireç veya mine konulurdu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Gömme işi bittikten sonra, hakanı gömenler de öldürülerek, öteki odalara gömülürlerdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu iş, hakanın hangi odaya gömüldüğünün bilinmemesi için yapılırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu geleneğin, Hunlar’da da sürdürüldüğünü gösteren belgeler vardır[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hakanın kabir odası, baştan başa, altınla işlenmiş kumaşla örtülür; bütün işler bittikten sonra suyun altında kalacak şekilde, nehrin suyu kabir eve boşaltılır ve yapı iyice su altında kalır; böylelikle artık, hakanın cesedine insan, şeytan, kurt ve böceklerin zarar veremeyeceğine inanılırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazar hakanlarından hiçbirinin mezarının bulunamayışı, kendilerinin bu gömme geleneği yüzündendir[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Ekonomi
Etil şehri, Güneydoğu Avrupa ile Asya arasındaki bir alışveriş merkeziydi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu şehirde, çeşitli dinlere bağlı yerli halktan başka, ticaret için gelmiş yabancılar da otururlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Şehir pazarlarında, çeşitli ülkelerden, çeşitli yerlerden gelen mallar değiş-tokuş edilir, satılırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Saksın şehrinde alışveriş, kurşun paralarla yapılırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ayrıca, ekin denilen kumaş paralar (kâğıt para benzeri) da kullanılırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazarların başlıca ihraç malı, bir çeşit tutkaldı, öteki ticaret mallarının çoğu, Rus ve Bulgar ülkelerinden gelen maddelerdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Büyük şehirlerin çevrelerinde geniş bahçe ve bağlar vardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Yerli halk, yazın çadırlarda şehir dışına çıkar, tarımla uğraşırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazarların, milletlerarası ihraç malları arasında, Hazar süngüleri, Hazar eğerleri, Hazar zırhları önemli yer tutardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazar kılıçları, Ruslar arasında da biliniyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hakanlar, Bulgar ilteberliğinden her evden, her yıl bir samur vergisi alırlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ayrıca, ticaret kervanları ve gemileri, onda bir oranında vergi öderlerdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazar Denizinden gelen gemilerden de gümrük vergisi alınırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Din
Hazarlar, uzun zaman, Şaman dinine bağlı olarak yaşadılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ancak, Bizans ve Araplarla olan sıkı ilişkiler, hakanlarla soylu ailelerin Musevîliği benimsemeleri, her üç dinin de ülkede yayılmasına yol açtı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Müslümanlığı da (732-800), Musevîliği de (800-965) resmî din olarak benimsemişlerdir[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hıristiyanlık, resmî din olmadı, ancak, Arran metropoliti İsrail’in çalışmaları (677-703) sonucu, bu din de ülkede geniş ölçüde yayıldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Halk, daha çok Müslüman ve Hıristiyan; hanlar, tarhanlar ve onlara yakın çevreler Musevî idi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hazar’da yedi başkadı vardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bunlardan ikisi Müslümanların, ikisi Hıristiyanların, ikisi Musevî Hazarların, biri de öteki dinlere bağlı olanların işlerini görüyorlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Başkent Etil’de (X[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay yüzyıl), 10 cami vardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Müslüman halkın sayısı 10 000 kadardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Genellikle Bizans sınırındaki ve Kırım’daki Hazarlar Hıristiyan, Dağıstan ve Aşağı İdil’de oturanlar Müslüman idi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hıristiyanlar (VIII[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay yüzyıl), teşkilât olarak yedi piskoposluğa ayrılmışlardı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Yönetim Şekli
Hazarların devlet teşkilâtında, çifte krallık düzeni uygulanıyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Devlet başkanı olan hakan, doğrudan doğruya devlet işlerine karışmıyor, devleti sembolik olarak temsil ediyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay İdare, onun nâibi olan Hakanbeh‘in elinde bulunuyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ancak, hakanbehi değiştirmek, görevinden almak, her zaman, asıl hakanın yetkileri arasındaydı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Buna karşılık, orduları, ülkeyi yöneten, savaş açabilen, hakanbeh idi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Vilayetlerle ilgili işler, memleketin adalet ve iç işleri de onların elindeydi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Büyük hakan da denilen asıl hakanın saltanat süresi, kırk yılı aşamazdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu süre içinde hakan, kendiliğinden ölmezse, maiyeti “bunadı”, “aklı azaldı” gerekçesiyle onu kendi elleriyle öldürürlerdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hakan, düşmana karşı giden ordudan kaçıp dönenleri cezalandırır, ordu savaşta yenilirse, Hakanbeh’in gözleri önünde, onun kadın ve çocuklarıyla mallarını başkalarına dağıtırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hakanbehlere, tarkan, yabgu da denilirdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay