Jelibon
Suriye Selçuklu Devleti (Suriye Selçukluları)
Suriye ve havalisinde Sultan Melikşah’ın kardeşi Tutuş tarafından kurulan bir Selçuklu hânedânı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Suriye Fatihi Emir Atsız’ın, Kahire yakınlarında, Fatımîler karşısında mağlûbiyeti sırasında öldüğü zannedilince, Sultan Melikşah, Suriye’yi kardeşi Tutuş’a verdi (1077)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fakat Atsız’ın, Sultan Melikşah’a hayatta olduğunu bildirmesi üzerine, Tutuş’a Halep bölgesine gitmesi emredildi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bir süre sonra Fatımîler, Şam’ı kuşatınca, Atsız, Melik Tutuş’u yardıma çağırdı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Atsız’ın ölmesi üzerine Tutuş, daha önce hakim olduğu Suriye şehirlerini ele geçirdi (1079)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Sonra Kudüs’ü aldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı olarak, başşehri Şam olmak üzere, Suriye Selçuklu Devletini kurdu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunayBu sırada Antakya’yı fetheden Anadolu fatihi Süleyman Şah, Suriye hakimiyetini ele geçirmek istedi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu maksatla Halep’i ele geçirmek için hareket etti (1085)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Halep Valisi İbn-i Huteytî, Tutuş’tan yardım istedi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Melik Tutuş, yanında Artuk Bey olduğu halde, harekete geçti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay İki hânedan üyesi Halep civarında Ayn Seylem mevkiinde karşılaştılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Yapılan muharebede Süleyman Şah, hayatını kaybetti (1086)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Tutuş, Halep’i ele geçirdiyse de, iç kaleyi alamadı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Suriye’deki hadiseler üzerine Melikşah, bölgeye sefer düzenledi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Tutuş, Şam’a çekildi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Sultan Melikşah’ın Suriye’den ayrılmasından sonra Tutuş, harekete geçip, 1090 senesinde Humus’u ele geçirdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunayTrablusşam muhasarası başarısızlıkla neticelendi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Melikşah’ın vefatı üzerine Sultan Berkyaruk’la saltanat mücadelesine girişen tutuş, Rey yakınlarında yaptığı savaşta komutanlarının karşı tarafa geçmesi sebebiyle mağlup oldu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Genç yaşta hayatını kaybetti (1095)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Melik Tutuş’un ölümünden sonra oğullarından Rıdvan Halep’te, Dukak ise Dımaşk’ta saltanatını ilan etti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Böylece Suriye Selçuklu Devleti, Halep ve Dımaşk Melikliği olmak üzere iki kola ayrıldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Halep Selçuklu Melikliği:
Rıdvan, Halep Melikliğini kurduktan sonra topraklarını genişletmek üzere, veziri Cenâhüddevle ile birlikte, Suruç üzerine yürüdü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fakat, Artukoğlu Sökmen’in başarılı müdafaası karşısında kuşatmayı kaldırarak, Ermeni asıllı Toros’un idaresinde bulunan Urfa’yı zaptetti (1096)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Şehrin idaresini Antalya valisi Yağıbasan’a vererek Halep’e döndü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Melik Rıdvan, Dımaşk’ı da alarak, babasının hakim olduğu topraklara sahip olmak istiyordu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bunun için Artukoğlu Sökmen Beyden yardım istedi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bir süre sonra Rıdvan, Sökmen’in kuvvetlerinin de katıldığı ordusuyla, Dımaşk’ı muhasara etti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ancak iki kardeş arasındaki mücadele Fatımîlere yaradı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fatımîler büyük bir ordu ile gelerek, Kudüs’ü zaptettiler (Ağustos 1096)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Melik Rıdvan ise, Kınnesrin’de Dukak’ın kuvvetlerini bozguna uğrattı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu savaş neticesinde Dukak, Rıdvan’ın üstünlüğünü tanımak mecburiyetinde kaldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Diğer taraftan Haçlılar, 1098 senesinde Antakya’yı ele geçirdiler[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Hakimiyet sahalarını genişletmeye çalışan Antakya hakimi Bohemond, Halep’e bağlı bazı kaleleri ele geçirdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Rıdvan, Haçlıların ele geçirdiği Kella Kalesini geri almaya çalıştıysa da, mağlup oldu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Çok geçmeden Haçlılar, Halep’i kuşatma hazırlıklarına başladılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fakat Malatya Emîri Danişmend kumandasındaki bir Müslüman ordusu tarafından sıkıştırılınca, geri çekildiler[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
1104 senesinde Sökmen Bey ve Emir Çökürmüş idaresindeki Türk kuvvetleri Urfa ve Antakya Haçlılarını Harran’da mağlup etti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bunun üzerine Melik Rıdvan harekete geçerek, Halep civarında Haçlıların elinde bulunan birçok yeri aldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Böylece, bir süre için Haçlı tehlikesinden uzak kaldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
1107’de, Melik Rıdvan’ın, Antakya bölgesine kadar seferler düzenlemesi üzerine, Antakya Prensi Tancerd harekete geçerek Esârib ve Zerdâna kalelerini zaptetti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bölgeye karşı yağma akınları düzenledi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Melik Rıdvan, bu durum karşısında Tancerd ile ağır şartlarda bir anlaşma imzaladı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bir süre sonra Rıdvan, Haçlılara karşı Büyük Selçuklu Sultanı Muhammed Tapar’dan yardım istedi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Sultan Muhammed Tapar’ın yardım çağrısına birçok emir uydu ve Mevdûd’un komutasındaki Selçuklu ordusu, Tell-Başir’i kuşattı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fakat bu, başarısızlıkla neticelendi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Rıdvan, Halep’e Haçlı baskısının artması karşısında Büyük Selçuklu ordusunun Halep’e gelmesini istedi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Emir Mevdûd, bu isteği yerine getirmek için Halep önlerine geldiyse de, askerin halka kötü davranması, Rıdvan’ın şehir kapılarını kapamasına yol açtı ve Selçuklu ordusu, Halep’ten ayrılmak mecburiyetinde kaldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Melik Rıdvan’ın 1113’te vefatından sonra yerine on altı yaşındaki oğlu Alp Arslan el-Ahras geçti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fakat idare tamamıyla atabegi Hadim Lü’lü’ün elindeydi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu dönemde Halep’teki Bâtınîlerden şikâyetlerin artması üzerine, Sultan Muhammed Tapar, bir elçi göndererek Bâtınîlere karşı harekete geçilmesini istedi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Alp Arslan, bu isteğe uyarak bir kısım Bâtınî reîsini öldürdü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bâtınîleri sevmeyen Halep halkı da bu harekâta iştirak etti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bâtınîlerin sağ kalanları Suriye’nin çeşitli şehirlerine ve Haçlılara sığındılar[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Alp Arslan’ın melikliği kısa sürdü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Yakınlarının tavsiyesi üzerine yardım için Tuğtegin’e müracaat etti ve Dımaşk’a dostça bir ziyaret yaptı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Tuğtegin, bu müracaatı müspet karşıladı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Bu durum karşısında Atabeg Lü’lü, Alp Arslan’ın davranışlarından ve Tuğtegin’in istekleri doğrultusunda hareket edeceğinden korkarak 1114 senesinde Alp Arslan’ı öldürttü[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Hadım Lü’lü, Alp Arslan’ın yerine Rıdvan’ın altı yaşındaki oğlu Sultanşah’ı geçirdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Böylece bir süre için devletin gerçek idarecisi durumuna geldi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fakat, kudretli bir melikin yokluğu ve ordusunun küçük çapta olması, Halep Melikliğini, sadece bu şehri müdafaa durumunda bıraktı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Lü’lü’ün ise 1117’de öldürülmesinden sonra, Artuklu İlgâzi 1118’de Halep’i ele geçirdi ve Sultanşah’ı hapsetti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Böylece, Halep Melikliği sona erdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Dımaşk (Şam) Selçuklu Melikliği:
Tutuş’un ölümünden sonra, oğlu Dukak, Suriye Selçuklularının Dımaşk şubesini kurmuştu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Tutuş’un emrinde bulunan Emîr Tuğtegin, Sultan Berkyaruk’un eline esir düşmüş, sonra serbest bırakılmıştı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Tuğtegin, Dımaşk’a gelerek Dukak’ın hizmetine girdi ve ordu kumandanlığına getirildi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Ayrıca, Dukak’ın annesiyle evlendi ve Savtigin’i ortadan kaldırarak, melikliğin idaresini ele aldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Dukak, Dımaşk’ı ele geçirmek isteyen ağabeyi, Halep Meliki Rıdvan ile yaptığı mücadelede mağlup olunca, onun hakimiyetini kabul etti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Melik Dukak, bundan sonra Haçlılarla mücadele etti[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fakat Haçlı kumandanı Raymond’la yaptığı Trablus önündeki savaşı kaybetti (1102)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Daha sonra Cenâhüddevle, Rahbe’yi zaptetmek için sefer düzenlediyse de, buranın, Melik Dukak tarafından ele geçirildiğini öğrenince, bölgeden ayrıldı[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Cenâhüddevle, Dukak’ın 1104 yılında ölümünden sonra, Atabeg Tuğtegin, önce onun bir yaşındaki oğlu Tutuş adına hutbe okuttu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Daha sonra Dukak’ın on iki yaşındaki kardeşi Ertaş’ı tahta geçirdi[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Fakat, Tuğtegin’den korkan Ertaş, Dımaşk’tan kaçtı (1104)[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay Böylece, Suriye Selçuklularının Dımaşk kolu sona erdi ve yerine Tuğtegin ailesi, yani Böriler Hânedânı kuruldu[IMG]http://www.nebuforum.com/images/smilies/nokta.gifdolunay
Suriye Selçuklu Hükümdarları / Tahta Geçişleri
Tâcüddevle Tutuş / 1079
Rıdvan (Halep’te) / 1095-1113
Dukak (Şam’da) / 1095-1104
Alp Arslan el-Ahras (Halep’te) / 1113
Sultanşâh (Halep’te) / 1114-1117